Pustinja Gobi – površina, klima i zanimljivosti

Pustinja Gobi je pustinja u Centralnoj Aziji, koja zauzima velike delove Mongolije i Kine. Peta je po veličini pustinja u svetu, a najveća je pustinja u Aziji.

Osnovni podaci o pustinji Gobi

Gobi pustinja sastoji se od Gaxun Gobi, Junggar Gobi i Trans – Altai Gobi pustinje na zapadu, Istočne ili Mongolske Gobi pustinje, Centralne i Istočne Gobi pustinje i Ala Shan pustinje na jugu. Čine je pustinjske i polu-pustinjske oblasti.

Površina pustinje Gobi

Zauzima površinu od 1,295.000 km2. Dugačka je 1600 kilometara u pravcu jugozapad – severoistok, i 800 kilometara u pravcu sever – jug.

Geološki sastav pustinje

Pustinja se sastoji od krede i drugih sedimentnih stena uglavnom iz perioda Kenozoika (starosti do 65 miliona godina). Neke stene su i starije.

Reljef pustinje Gobi

Reljef pustinje se uglavnom ne sastoji od dina, već pretežno od šljunkovitih predela, stena i predela prekrivenih pašnjacima isušene trave.

Biljni i životinjski svet u pustinji Gobi

Vegetacija u pustinji je vrlo oskudna. Uglavnom su to žbunaste biljke, otporne na surove uslove u pustinji. U nekim delovima pustinje rasprostranjena je pustinjska trava (stepska vegetacija).

Od životinja su zastupljene Baktrijske divlje kamile, mongolijski divlji magarci, crnorepe gazele, antilope, vukovi raznovrsni reptili, mrmoti i glodari. Pustinja je poznata i po životinjskim raritetima kakvi su snežni leopardi.

Stanovništvo u pustinji Gobi

Pustinja Gobi je slabo naseljena. Gustina naseljenosti je prosečno 1 osoba po kvadratnom kilometru. Ukupan broj stanovnika iznosi oko 52,000.

Najveći deo stanovništva čine Mongoli i Han Kinezi u Unutrašnjoj Mongoliji. To su uglavnom nomadi koji se bave uzgojem stoke. U predelima gde su naseljeni Kinezi, glavna delatnost je poljoprivreda, a oni žive uglavnom u pitomijim oblastima pustinje koje se nalaze pored reka.

Mongoli žive u tradicionalnim jurtama i orgerima, koji su vrste šatora, koji skoro da se nisu ni menjali u poslednjih 2000 godina. Kineski seljaci žive u kućama od glinenih cigala.

Klima u pustinji Gobi

Gobi pustinja je uglavnom vrlo hladna, karakteristična po tome što retko pada sneg, ali se i to događa.

Klima u pustinji je uglavnom suva i kontinentalna. Leta su topla, zime oštre, a proleća suva ali hladna.

U Januaru, temperature se spuštaju i do -40°C, dok se leti penju i do 45°C. Dnevna kolebanja temperature takođe mogu biti velika.

Kiše su obilnije u severo – istočnom delu pustinje.

U Gobiju uglavnom duvaju severni i severnozapadni vetar.

Mnoge reke teku samo leti. Zbog sastava tla, voda se ne zadržava na površini. Čak i planinski potoci brzo presuše, jer vodu upije rastresito tlo. Podzemne vode ima dovoljno i koristi se za napajanje stoke.

Zanimljivosti vezane za pustinju Gobi

• U Centralnoj Gobi pustinji pronađeni su ostaci dinosaurusa iz ere Mezozoika, kao i fosili sisara iz ere Kenozoika.
• Na području pustinje pronađena su i arheološka nalazišta iz Paleolita i Neolita koje su naseljavali ljudi. Nađeni su predmeti stari i po 35,000 godina. Krajem 20. veka ekspedicije sastavljene od mongolskih, američkih i ruskih arheologa vršile su iskopavanja paleolitskih i neolitskih pećina u mongolskom delu pustinje Gobi.
• Iako se zove pustinja, samo 5% površine pustinje Gobi je pesak. Ostatak je u potpunosti kamenit ili prekriven tankim slojem suve trave, što su površine po kojima se čak može voziti automobil.
• Osnovna ekonomska delatnost u pustinji Gobi je uzgoj stoke, i to uglavnom koza i ovaca, ali i goveda, kamila i konja. Uzgoj je nomadski, i krda stoke se pomeraju nekoliko puta godišnje, a na tom putu prelaze nekad i po 190 kilometara.
• Kamile se i dalje koriste za transport u mnogim oblastima pustinje.
• Poljoprivreda u pustinji Gobi je razvijena samo pored rečnih dolina.
• Kroz pustinju prolazi železnička pruga koja povezuje unutrašnju Mongoliju sa Ulanbatorom, glavnim gradom Mongolije. Ima i nekoliko autoputeva, a i dalje su u upotrebi stari karavanski putevi koji presecaju pustinju Gobi u svim pravcima.
• U zapadnom delu Pustinje, koji pripada Kini, pored mesta Lop Nur nalazi se glavno kinesko područje za nuklearne probe. U poslednje vreme primećen je povećan nivo radijacije zbog radioaktivnih padavina.
• Kroz pustinju Gobi je prolazio drevni Put svile, kojim su mnogi putnici iz azijskih zemalja prešli pustinju Gobi.
• Evropljani su prvi put čuli za pustinju Gobi u 13. veku, preko pisanja čuvenog venecijanskog trgovca i putnika Marka Pola.
• Kompleks Mogao pećina koji se nalazi blizu Dunhuanga u Kini, predstavlja kompleks budističkih hramova pećina koji se smatraju mestom od najvećeg kulturnog značaja u pustinji Gobi, a UNESCO ih je 1987. godine proglasio mestom svetske baštine. Pećine potiču iz perioda od 4. do 10. veka nove ere i vrlo su dobro očuvane zbog blagotvornog uticaja pustinjskog vazduha. Sadrže vrlo dobro sačuvane freske i tekstove.
• Jaja dinosaurusa su prvi put otkrivena u pustinji Gobi, koja je glavno nalazište različitih fosilnih ostataka.
• Da bi preživele u pustinji Gobi, njene biljke gube lišće dok ponovo ne padne kiša. Biljke u pustinji Gobi imaju veoma dugačko korenje, koje im omogućava da upijaju vodu sa velikog područka.
• Životinje u pustinji Gobi vodu dobijaju uglavnom iz hrane koju jedu, a izlaze uglavnom noću.
• Veliki problem pustinje Gobi je širenje pustinje putem peščanih oluja na travnata područja pustinje, gde se stanovništvo bavi poljioprivredom, i to uglavnom na travnate površine i pašnjake Kine. Zbog tog procesa, pustinja Gobi vremenom povećava svoju površinu i to brzinom od 3,600 km2 godišnje.
• Uslovi u pustinji su vrlo surovi, hladnoće su velike i nema vode, pa je zato naseljenost, i pored ogromne površine koju zauzima, izuzetno mala.
• Zbog surovih uslova u pustinji ovo područje je jedno od retkih koja su uspela da zadrže način života i kulturu iz davne prošlosti. U stalnoj potrazi za vodom, stanovništvo živi nomadskim načinom života, tesno povezano sa svojim životinjama sa kojima deli tešku svakodnevicu života u pustinji Gobi.
• Mongolski žitelji pustinje Gobi su poznati po svojoj gostoljubivosti i ljubavi prema posetiocima koje se trude da što bolje dočekaju i ugoste.
• Iako se prostire na teritorijama Mongolije i Kine, uglavnom se o njoj govori kao o kineskoj pustinji.
• Pustinja Gobi okružena je pašnjacima Mongolije i Altajskim planinama, koje se nalaze na mestu gde se spajaju četiri zemlje, i to, Mongolija, Kina, Rusija i Kazahstan.
• Pustinja Gobi imala je značajno mesto u istoriji, jer je bila bitan deo velikog Mongolskog carstva.
• Značenje naziva Gobi je „mesto bez vode“.
• U pustinji Gobi nalazi se Yadan Nacionalni park Kine, gde se mogu naći različite fromacije od kamena i zemlje, formirane u periodu od 300,000 do 700,000 godina. Jedan deo ovog parka se čak zove Đavolov grad.
• Pustinja Gobi je zapravo hladna pustinja, i tu možete da zateknete sneg na peščanim dinama u zimskim mesecima. To se pre svega događa iz razloga što se pustinja nalazi na relativno visokoj nadmorskoj visini, otprilike oko 1,500 metara. Ako želite da doživite jedinstven i nestvaran prizor pustinje pod snegom, trebalo bi da posetite pustinju Gobi zimi, u januaru i februaru, kad su takvi prizori mogući.