Dolina kraljeva u Egiptu – informacije i zanimlivosti

Dolina kraljeva u Egiptu danas predstavlja jedno od najpoznatijih i najposećenijih mesta u Egiptu, takođe se može svrstati u najpoželjnije turističke destinacije na svetu.

Pored Doline kraljeva, titulu najatraktivnijeg turističkog mesta nose piramide u Gizi čije poreklo datira još iz 2 650. i 2 550. godine pre naše ere, a one su zapravo bile piramide tri faraona: Keopsa, Kefrena i Mikerina, ovi faraoni pripadaju četvrtoj dinastiji.

Veoma su specifične zbog svoje izgradnje, a samo vreme trajanja iste, kao i način izvođenja radova, nisu poznati. Najveća od ove tri piramide je Keopsova, ispred koje se nalazi zver sa ženskom glavom, telom lava i ptičijim krilima, takozvana Sfinga koja je visoka 20 metara, a dugačka čak 74 metara.

Dolina kraljeva se nalazi nedaleko od grada Teba koji je za vreme Jedanaeste dinastije bio prestonica Egipta, međutim, dolaskom Dvanaeste dinastije na vlast, Teba gubi ovaj status i sedište vlasti se premešta u Deltu.

Reka Nil pored toga što predstavlja najdužu reku u Africi, čija dužina dostiže 6 650 kilometara, nekada je takođe imao ogroman značaj, jer se na njegovoj zapadnoj obali nalazi “kapija kraljeva“ ili dolina Biban al- Muluk, mesto gde se nalazi u bukvalnom prevodu  „grad mrtvih“ odnosno nekropola egipatskih vladara od osamnaeste do dvadesete dinastije.

Nad ovom dolinom uzdiže se kruna Tebe, odnosno brdo Al- kurn u bliku piramide, gde su do sada otkrivene čak 63 grobnice čije su veličine varirale, od najjednostavnijih do složenih grobnica, sa po nekoliko stotina odaja, a koja su naravno bile namenjene za sahranjivanje vladara iz perioda Novog kraljevstva.

Pored kraljeva, u grobnicama su se sahranjivali i članovi njihovih porodica, kao i pojedini pripadnici plemstva koji su bili povlašćeni od strane kraljeva.

Stoga ni ne čudi što se čitav ovaj kompleks Doline kraljeva, kao i tebska nekropola, nalazi na UNESCO- voj listi svetske baštine još od 1979. godine.

“Veliko mesto“ je nekadašni skraćeni naziv za nekropole, dok je puno ime glasilo: “Velika i veličanstvena nekropola miliona godina faraona, života, snage i zdravlja zapadno od Tebe“, a ona je nastala kada je kralj Tutmesa I odlučio da odvoji svoju grobnicu od zapadnog hrama, jer je njegova želja bila da bude sahranjen na nekon nepristupačnom i zabačenom delu, čime je prekinuo tradiciju koja je trajala neverovatnih 17 vekova.

Kako bi ispunio naređenje svog kralja Tutmesa I, njegov arhitekta Ineni je iskopao grobnicu unutar stene, čiji je ulaz bio povezan sa prolazom koji je bio izuzetno strm, a koji je sadržao prostoriju u kojoj se će biti smešten sarkofag, odnosno kamena grobnica za sahranjivanje kovčega ili tela umrlog.

Kasnije su skoro svi faraoni preuzeli ovakav plan grobnica, a na njima je radio narod koji je živeo u obližnjem selu Deir el- Medina, koji je prema položaju smešten tačno između Doline kraljeva i obližnje Doline kraljica.

Na nekoliko grobnica oslikan je svakodnevni život ovih radnika, takođe postoje i spisi u kojima je opisan, a zanimljivo je da postoji velika verovatnoća da se ovde dogodio prvi  zabeleženi štrajk radnika.

Međutim, večni počinak kako Tutmesa I tako i ostalih faraona nije dugo trajao, usledio je period pljačkanja grobnica, koje se nije moglo sprečiti čak ni pod učestalim nadzorom stražara, prilikom kojih su odnešeni skoro svi dragoceni predmeti.

Predmet za kojim su mnogi tragali bila je amajlija koja se prilikom sahranjivanja faraona polagala na srce mumije, koje bi prema legendi, odnosno egipatskoj mitologiji, trebalo da pomogne faraonu onda kada njegovi postupci sudnjeg dana budu procenjivani, te da mu omogući večni zagrobni život.

Za vreme vladavine devetnaeste i dvadesete dinastije egipatskog Novog kraljevstva, preciznije, vladara Ramzesa, faraoni nisu mirno počivali na ovom mestu jer je autoritet sveštenika Amona bio znatno umanjen.

Sa ciljem da im obezbede zagrobni mir počeli su u tajnosti da premeštaju kraljevske mumije, tako da je čak tri puta bila premeštana mumija Ramzesa III.

Odlučili su da na jednom mestu sahrane mumije faraona, u planini Deir el- Bahri su iskopali pećinu čija dubina je dostizala 12 metara, a u prostranu odaju je vodio dugačak hodnik kojim su oni, noseći baklje, preneli faraone iz njihovih sarkofaga u prostoriju koju su iskopali.

Novoiskopana grobnica nije bila obeležena, već samo mumije faraona koje su poređali proizvoljno. Skoro tri milenijuma, u srcu ove planine, preko 40 tela velikih vladara su ležala.

Ova grobnica nikada ne bi bila pronađena da je pljačkaš grobova Ahmed Abd el Rasul, iz sela Kurna, nije 1875. godine sasvim slučajno pronašao. Sa svojom braćom čuvao je ovu tajnu oko 6 godina, za vreme kojih su neprestano tragali za predmetima koji su pripadali kraljevskim mumijama zahvaljujući kojima su se obogatili.

Mladi Arapin je odveo Emila Brugša, tadašnjeg direktora Egipatskog muzeja u Kairu, do skrivene grobnice davne 1881. godine, nakon čega su mumije spakovane i prenete na obalu reke Nil. Stanovnici ovog mesta su se masovno okupili da odaju počast starim kraljevima, nakon čega su prevezeni za Kairo.

Grobnice su ličile jedna na drugu, zidovi su oslikani tako da prikazuju život faraona, kao i egipatsku religiju.

Pretpostavlja se da spušteni hodnici simbolizuju silazak boga Sunca u podzemni svet. Često se u grobnicama nalazilo okno čija svrha nije tačno utvrđena, s obzirom da pojedini misle da su ona kopana u svrhu magije, dok drugi misle da su kopana u cilju odvođenja viška vode radi sprečavanja plavljenja same grobnice.

Kao što smo pomenuli zidovi su oslikavani scenama egipatske religije, odnosno scenama iz religijskih knjiga kao što su Knjiga Zemlje i Knjige kaverni. Scenama iz Knjige neba uglavnom su bile oslikavane tavanice zagrobnih odaja, u ovoj knjizi je bilo opisano putovanje Sunca od zalaska do ponovnog izlaska.

Značajno je napomenuti da je sam izgled grobnice zavisio isključivo od dužine i značaja faraonove vladavine, u njoj su se mogli naći, pored predmeta izrađenih posebno za zagrobni život i magijske rituale, predmeti koje je on koristio u svakodnevnom životu.

Kako bi se sprečilo pljačkanje grobnica postavljali su se mnogobrojni odbrambeni mehanizmi kao što su lažna vrata ili čak lažne dvorane, provalije i različite smrtonosne zamke.

Sve ovo je trebalo da predstavlja opomenu pljačkašima i da ih zaustavi u daljem planiranju pljačkanja grobnica, međutim, oni nisu prestali sa krađom dragocenosti neprocenjive vrednosti, čak ni po cenu svog života.

Grobnica koja je bila građena za sinove Ramzesa II čija je izgradnja i oslikavanje započeto odmah po krunisanju vladara. Što bi duže neki faraon vladao, to bi mu se više grobnica povećavala, kao i dodatno oslikavala.

Jedan od osnivača egiptologije, Đžon Gardner Vilkinson, prvi je obeležio grobnice i hronološki poređao faraone koji su se nalazili u dolini. Uradio je to na veoma jednostavan način, tako što je 1827. godine četkom i farbom stavio oznake, odnosno napisao slova “KV“ početna slova engleskih reči “King’s Valley“, što u prevodu znači “Dolina kraljeva“.

Broj grobnica je obeležavao na taj način što su se brojevi kretali od najniže tačke u dolini, obeležavavši ih sa leve i desne strane, duž glavne staze, sve dok nije stigao do broja petnaest, nakon čega bi obeležio grobnice koje su se nalazile duž poprečnih staza.

Kao što je već rečeno, za sada su obeležene 63 grobnice, što ne znači da će se na tom broju zadržati, s obzirom da su neka iskopavanja u toku, a da neka još predstoje.

Možemo slobodno reći da skoro tri veka traju ozbiljna istraživanja Doline kraljeva, za vreme kojih su pronađeni mnogobrojni grafiti na raznim jezicima, kao što su: grčki, fenički, latinski, koptski i drugi, na zidovima grobnica, oni ukazuju na to da su ih posećivali i antički turisti.

Pronađeni su grafiti koji datiraju iz trećeg veka pre nove ere, u vreme kada je bilo poznato samo jedanaest grobnica.

Mnogome su doprinela i Napoleonova istraživanja koja su se obavila krajem 18. veka prilikom kojih je došlo do otkrića pojedinih grobnica koja su takođe donela karte sa ucrtanim lokacijama grobnica koje su veoma značajne.

Nakon mukotrpnog istraživanja Hauard Karter je uspeo da pronađe grobnicu u kojoj se nalazila kompletna posmrtna oprema Tutankamona 1922. godine, u njoj je pronađeno preko 3 500 predmeta, o kojih su skoro svi bili od zlata.

Takođe u jednom od kovčega nalazila se mumija Tutankamona koja je bila netaknuta, prekrivena zlatom i draguljima, dok je njegovo lice bilo prekriveno posmrtnom maskom od zlata oivičenom poludragim kamenjem.