Tvrđava Ram – informacije i zanimljivosti

Na obali Dunava, između Kostolca i Velikog Gradišta, već više od pet vekova se uzdiže tvrđava. Iako je bila dugo zapuštena, Ramska tvrđava je prava atrakcija, a od prošle godine počeli su i radovi kako bi bio iskorišćen sav njen turistički potencijal.

Tvrđava Ram počiva na antičkim i vizantijskim temeljima, ali su je u današnjem obliku, krajem XV veka podigli Turci. Ramska tvrđava se nalazi na izuzetnoj strategijskoj poziciji odakle su se mogli kontrolisati Dunav i ceo južni Banat.

Turcima je ona bila odskočna daska prema Beču. Iako ima samo pet kula, tvrđava Ram ima borbeno dejstvo od 36 topova koji su skoncentrisani na jednom mestu, sa još uvek dobro sačuvanim topovskim otvorima, što govori da se radi o jednom od najznačajnijih artiljerijskih utvrđenja na našim prostorima.

Tokom vekova tvrđava je prelazila i u austrijske ruke, a značaj je izgubila oslobođenjem Srbije od turske vlasti. U blizini Ramske tvrđave je jedini sačuvani karavan-saraj u Srbiji, a u samoj tvrđavi i danas se pronalaze ostaci ratničke prošlosti.

Na primer, pronađeni su gvozdeni klinovi od drvene konstrukcije koja je služila da učvrsti zidove kula i bedema dok je malter još uvek svež.

Ovi klinovi nam govore o velikim tehnološkim i tehničkim znanjima ljudi tog vremena jer napraviti jedan ovakav objekat bez čelične armature, bez cementa, bilo je pravo umeće.

Pored ovih delova konstrukcije, na nalazištu Ram je pronađena i đulad raznih dimenzija, pa čak i kamene rasprskavajuće bombe. Pojedina đulad je prečnika i do pola metra.

Pre pola milenijuma Turci su podigli ovo utvrđenje, a danas ga, u saradnji sa opštinom Veliko Gradište, upravo turska vladina agencija za međunarodnu saradnju Tika i obnavlja!

Troškovi izrade projekta obnove iznosili su 200.000 evra.

Na taj način se dobija jedan nov turistički proizvod i taj potencijal koji Ram zajedno sa tvrđavom ima će zasijati u punom sjaju.

Istorijat tvrđave Ram

Tvrđava Ram je, kao što je rečeno, smeštena na dunavskoj obali, u selu koje nosi isto ime. Svega 15 km je udaljena od Velikog Gradišta.

Ova tvrđava je, po naredbi turskog sultana Bajazita II bila podignuta 1483. godine.

U to vreme, mesto na kome je podignuta bila je granica sa Ugarskom. Turska namera je bila da izgradnjom tvrđave Ram ojačaju i osnaže odbrambenu moć pograničnih delova, naročito onog dela koji se nalazio između Golupca i Smedereva. Na ovom prostoru su najviše pretili upadi Ugara.

Sve do druge decenije XVI veka, Ramska tvrđava je imala veliku stratešku važnost, a 1521. godine, granice osmanske države su otišle još dalje ka severu. Kada se to dogodilo, tvrđava Ram više nije imala toliki značaj kao što je to bilo ranije.

Sama tvrđava, kako je spomenuto, imala je pet kula koje su bile vrlo slične jedna drugoj po svojoj konstrukciji, odnosno po graditeljskoj i arhitektonskoj koncepciji. Svaka kula je imala svoje prizemlje i još tri sprata iznad, a na svakom od ta tri sprata stajao je po jedan otvor za top.

Ulaz u grad označavala je Donžon kula, koja se nalazila na jugozapadnoj strani utvrđenja.

U osnovi Ramska tvrđava je petougaona. Najveća širina u osnovi iznosi 26 m, a najveća dužina 34 m. Na istočnoj strani je bilo tri kule, a na zapadnoj 2. Staza oko bedema je imala zupce na parapetu koji su služili kao zaklon stražarima.

Ulazna kula (Donžon) je bila drugačija od ostalih po svom izgledu i po svojoj veličini.

Oko same tvrđave je postojao rov, a na njemu je bio most putem koga se ulazilo. Zbog postojanja topovskih otvora koji su svuda raspoređeni, jasno je da je tvrđava imala vrlo aktivnu artiljeriju kako bi se branila.

U doba Turaka, oko tvrđave je najverovatnije postojalo vrlo razvijeno naselje sa civilnim stanovništvom. O tome jasno svedoče ostaci hamama (turskog kupatila) i karavan-saraja. Čak je u centru, u unutrašnjosti tvrđave bila izgrađena i džamija, verovatno na temeljima nekadašnje porušene crkve.

Kao i u mnogim drugim slučajevima, najvažnije i najranije opise ove tvrđave, sa dosta detalja, dao je Evlija Čelebija, poznati turski putopisac koji je živeo u XVII veku. On kaže kako je ova citadela posedovala žitni ambar i sedam kuća.

U vreme Kočine krajine, Ramska tvrđava je bila pod austrijskom posadom. 1788. godine se dogodila strašna eksplozija u jednoj kuli. Tom prilikom je izginulo mnogo vojnika, a sa njima i njihov zapovednik baron fon Lopreštijem.

Interesantan je podatak da je u XIX veku , u ovom mestu bila poznata carinarnica ili đumrukana na kojoj je kratko radio i naš veliki reformator Vuk Stefanović Karadžić. I dan danas, ispod same tvrđave postoji stara zgrada u kojoj je boravio Vuk i iz koje je slao slavna pisma tadašnjem knezu srpskom Milošu Obrenoviću.

Tvrđava Ram – spomenik kulture i Ledereata – arheološko nalazište

Tvrđava Ram je upisana u lokalni registar spomenika kulture Srbije još 1983. godine. Ona se obrađuje kao spomenik iz perioda od pada Srbije pod tursku vlast, pa sve do Velike seobe. Smatra se kulturnim dobrom od velikog značaja.

Nedaleko od Rama, Dunav ide ka severu i skrećući pravi oštru okuku kako bi zaobišao stene i litice koje se strmo spuštaju ka vodi. Baš preko puta Rama, nešto bliže levoj obali Dunava, postojalo je ostrvo, odnosno ada Sapaja.

Ovo ostrvo je nastalo taloženjem peska i rečnog mulja. Kada je izgrađen Đerdap, ono je potopljeno.

Čitav ovaj pojas je oduvek bio pogodan za vojne naseobine jer je ovo odlična tačka za kontrolu granice i odlično strateško mesto.

Na samo kilometar od današnjeg naselja Ram, postoji lokalitet na zaravni koji je nekada bio utvrđenje i koji je sa severne strane bio zaštićen na prirodan način, liticom, dok je na istoku i zapadu bio zaštićen vodom.

Od ovog utvrđenja danas su ostali kameni temeljci bedema, ostaci 11 kula polukružnog oblika i glavna kapija. Ovo arheološko nalazište se naziva Ladereata.

Ovaj rimski kastel je bio sagrađen pred kraj prvog veka u vreme kada su Trajanove trupe prelazile preko Dunava napadajući Dačane.

Turistički potencijal Ramske tvrđave i rekonstrukcija

Tvrđava Ram predstavlja značajan turistički potencijal. Oko 600 godina na ovoj tvrđavi ništa nije rađeno, a sada su, zahvaljujući turskoj agenciji za saradnju i koordinaciju Tika, radovi na njenoj obnovi započeli.

Od početka ulaganja 2013. godine do završetka projekta, biće uloženo više od 1.2 miliona evra, što su značajna sredstva koja će omogućiti da tvrđava bude mesto koje će obilaziti domaći i strani turisti i obogatiti turističku ponudu, ne samo Velikog Gradišta, već i nekoliko lokalnih samouprava, pre svega Golupca i Požarevca.

U blizini bi trebalo da prođe i biciklistička staza koja kreće iz Banata i koja treba da ide od Rama do Zatonja, Srebrnog jezera i Velikog Gradišta i da se spoji sa Golupcem. Na taj način će se uvećati broj dolazaka stranih i domaćih turista.

Pored izgradnje biciklističke staze, u Velikom Gradištu će se izgraditi i pristan za putničke brodove, a za putnike će biti organizovan autobuski prevoz do tvrđave Ram.

U planu je i uređenje karavan-saraja koje će se raditi u drugoj fazi radova obnove tvrđave.

Dobra infrastrukturna opremljenost, raznolika ponuda, bogati meniji brojnih restorana, ekskluzivni kafići s pogledom na jezero, golf i teniski tereni, vožnja turističkim brodovima, luksuzni hotelski smeštaj sa konferencijskim salama, udoban smeštaj na vilama na samoj obali jezera, prijatan boravak kod vlasnika u domaćoj radinosti, odmaralište u kampu i spomenici drevne istorije poput Ramske tvrđave, čine Veliko Gradište jednim od centara srpskog turizma.