Vodopad Lisine – smeštaj, informacije i zanimljivosti

U zvaničnom centru gornjeg resavskog kraja, na svega 130 km od Beograda, nalazi se grad despota Stefana Visokog, po njemu nazvan Despotovac.

Ova divna varoš i čitav predeo oko njega odlikuju prirodne lepote. Kultura, istorija i duhovnost srpskog naroda koji krase ovaj region oduvek su privlačili brojne posetioce, turiste, ljubitelje netaknute prirode, hodočasnike i putnike.

Nije ni čudo što je to tako – na ovoj relativno maloj površini Resavskog okruga poređale su se i Resavska pećina i manastir Manasija, prirodni fenomen Veliko vrelo, vodopad Lisine, pitome varoši Despotovac i Svilajnac, moravska sela i resavski rudnici.

Ako dolazite iz Beograda, na isključenju kod mesta Markovac, ulazite na teritoriju opštine Svilajnac. Tu, veoma blizu Crkvenca, u selu Gložane, nalaze se Miljkov manastir i manastir Zlatenac, takođe zadužbine despota Stefana Lazarevića.

Ako nastavite dalje, putem ka Despotovcu, doći ćete u selo Grabovac, gde ćete moći da posetite zavičajni dom poznatog vojvode Stevana Sinđelića.

U samom Despotovcu, prošetajte trgom, popijte kafu u nekom od lokalnih kafića i restorana, pa nastavite do manastirske vodenice u blizini.

Manasija – manastir despota Stefana Lazarevića

Jedan od najlepših i najpoznatijih srpskih srednjovekovnih manastira, Manasija ili Resava, nalazi se nadomak Despotovca.

Ovaj manastir je zadužbina sina Lazara Hrebeljanovića, despota Stefana koga su zvali Visoki. Bio je srpski vladar, vitez Reda Zmaja, prosvetitelj i pokrovitelj obrazovanja, pismenosti, kulture i umetnosti.

Kao turski vazal, pokazao je junaštvo sa svojim vitezovima u poznatim bitkama na Rovinama, kod Angore i Nikopolja. Pored svega toga i sam je bio stvaralac. Pisao je na srpskoslovenskom jeziku, a dobro poznavao latinski i grčki.

Ostavio je divnu poslanicu Slovo ljubve, kao i Natpis na mramornom stubu na Kosovu.

Osnovao je Resavsku prepisivačku školu u okviru manastira Manasija, u kojoj su prepisivana značajna dela antičke i vizantijske civilizacije, a gde je stvarao i njegov biograf Konstantin Filosof.

Po njegovom svedočenju, početak gradnje manastira bio je 1407. godine, a zidanje je trajalo više od decenije.

U manastirskom dvorištu koje je bilo okruženo bedemima i kulama, stoji hram Svete Trojice, a tu su i zgrade sa monaškim kelijama, trpezarija i nekada despotova rezidencija koje više nema. Monasi su manastir ispunili 1418. godine.

Poznato je da je despot ovaj manastir podigao kao mesto na kome će počivati njegovi zemni ostaci.

Dosta dugo se nije znalo da li je ta njegova želja ispunjena. Tek 2006. godine, tokom sistematskih arheoloških istraživanja, otkrivena je ktitorska grobnica koja se nalazi u naosu manastirske crkve.

Tom prilikom je utvrđeno da su zemni ostaci despotovi sahanjeni u jugozapadnom uglu grobnice, a sve je potvrđeno i DNK analizom, prvi put primenjenoj u ove svrhe.

Selo Strmosten, izvor Veliko vrelo i vodopad– spomenik prirode Lisine

Kada od manastira Manasije krenete ka selu Strmosten, posle dvadesetak minuta stižete do podnožja planine Beljanice.

Na ovom nestvarnom mestu, susrećete se sa čudom prirode – izvorom Veliko vrelo i prelepim vodopadom Lisine. Ova mesta su 1995. godine zaštićena Uredbom Vlade Republike Srbije.

U zvaničnom dokumentu objavljenom u Službenom glasniku RS 23. marta 1995. godine stoji da se morfohidrološki kompleks Lisine stavlja pod zaštitu države kao prirodno dobro koje je od izuzetnog značaja, tačnije svrstava se u I kategoriju zaštite.

U okviru Spomenika prirode Lisine se nalaze izvor, vodotok i akumulativni bigreni vodopad Veliko vrelo.

Kompleks površine od 10 hektara je stavljen pod zaštitu kako bi se očuvale osobenosti morfohidrološkog kompleksa i kako bi se održala i unapredila estetska i druga svojstva okoline.

Izvor Veliko vrelo je jedan od retkih primera jakog i nekaptiranog kraškog vrela, a vodopad je jedan od najvećih bigrenih vodopada kod nas.

Kako uživati u Lisinama?

Ko voli da sredi svoje misli u tišini prirode, gde ćutanje jedino remete zvukovi žubora vode i ptičija dozivanja, trebalo bi da ode na Lisine. Ova vrlo atraktivna turistička destinacija, koja se nalazi na 450 m nadmorske visine, ispod planine Beljanice, zaista može da pruži jedan potpuni ugođaj.

Vodopad koji nastaje od mirne reke Veliko vrelo koja izvire nedaleko od njega, pada sa 25 m u jezerce koje je duboko oko 5 m. Vodopad pravi neverovatne zvuke, boje jezera su plave i zelene, pre svega bistre.

Unaokolo, stopljeni u prirodno okruženje, raštrkani su restorančići, svaki sa svojim posebnim šarmom.

Posebno se izdvaja restoran Lisinski raj, koji je napravljen tako da jednim delom obuhvata zidove pećine, a u jednom kraju čuva staru vodenicu koja još uvek radi.

U restoranu se služi pogača (ispečena pod sačem) koja je napravljena od sveže samlevenog kukuruznog brašna, kao i domaći kačamak.

Ova vodenica-potočara je stara 100 godina i jedinstvena je u okolini. Kukuruz koji se melje u ovoj vodenici je neprskan i proizvodi ga vlasnik restorana. Pored toga, napravljen je i ribnjak u kome pliva više od 2000 komada pastrmke. Možete izabrati ribu koju želite pojesti.

Etno-krčma Lisinski raj, kako je vlasnik naziva, nalazi se na samim obroncima Beljanice pored vodopada, a voda Velikog vrela obrće kamen stare vodenice. Nekih sedam kilometara odatle, nalazi se prašuma Vinatovača koja obuhvata 37 hektara površine. U njoj stoje bukve stare više od 300 godina.

Deset kilometara od Lisinskog raja smeštena je i Resavska pećina, za koju se smatra da je stara oko 80 miliona godina. Za posetioce je uređeno oko 800 m staza unutar pećine. Inače, pećina je duga nekih 4.5 km.

Resavska pećina je otvorena svakoga dana za posetioce, pa čak i tokom novogodišnjih praznika! U okviru pećine možete obići nekoliko dvorana: Stubovi, Košnica, Predvorje, Kristalna, Koncertna, Bobanova, Koralna, Blatna.

Prva dvorana, koju još zovu i Kolonada ili Dvorana sraslih stubova je predivan prostor u kome posetioci mogu da uživaju u prikazu srastanja stalagmita i stalaktita. Ovi stubovi su sastavljeni od kalcita koji je žute boje.

Dvorana Košnica svoje ime nosi zbog toga što se tu nalaze tri stalagmita koji izgledaju kao starinske košnice koje su se nekada pravile od blata i pruća.

Posebno je interesantna Bobanova dvorana koja nosi ime po najmlađem speleologu koji ju je posetio prvi. U toj dvorani se nalazi jedan zid koji zovu Ćele kula jer ukrasi na njemu liče na ljudske lobanje.

Jedinstven položaj, smeštajni kapacitet, ljubaznost domaćina, ali pre svega izvrsni domaći specijaliteti krčme Lisinski raj, retko koga ostavljaju ravnodušnim.

Zaštitni znak restorana je njihova domaća pogača ispečena ispod sača, potom domaći kajmak i pastrmka tog trenutka ulovljena u obližnjem ribnjaku, kao i pasulj zapečen u grnetu.

Najbolji osvežavajući napitak posle ovakvih jela jeste bistra, hladna voda sa dubine od nekoliko stotina metara iz dvorišta restorana. Kome je veoma vruće, može da ruča i u pećini.

Porodice koje dođu sa decom, mogu da budu bezbrižne jer se u kompleksu nalazi i malo dvorište sa igračkama za najmlađe, kao i teren za fudbal.

Oni koji žele da ostanu i prenoće to mogu učiniti u obližnjoj Etno kući Nikodijević. Ovaj privatni objekat nudi osam soba, a kapacitet iznosi 16 mesta. Prenoćište nije skupo – svega 1500 dinara po osobi, a doručak možete dobiti za 200 dinara.

U Lisinskom raju možete proslavljati i svoje godišnjice, mature, venčanja i krštenja. Ambijent je prijatan, kuhinja sjajna, usluga profesionalna. Kapacitet objekta je 100 mesta, a u dvorište može da stane još 150 ljudi.

Smeštaj oko vodopada Lisine

U okolini vodopada Lisine možete pronaći više ponuda u privatnim domaćinstvima. U selu Strmosten nadomak Lisina, u domaćinstvu sa nazivom “Vodopad Lisine” nude se deluks dvokrevetne sobe sa bračnim krevetom.

Cena za dve osobe sa doručkom iznosi oko 3000 dinara.

U istom selu, možete zanoćiti u objektu “Guesthouse Žubor vrela Lisine” gde je noćenje sa doručkom 2956 dinara.

Apartmani “Izvor” u Strmostenu nude prostrane smeštajne objekte, a cena sa doručkom je 3784 dinara. Iz ovog objekta imate pogled na planinu, pribor za roštilj, korišćenje bicikala bez nadoknade, lepo dvorište, terasu, a svaki apartman ima svoj balkon koji gleda na reku.

Izdvojili bismo i jedan vrlo lep motel sa nazivom “Lepo mesto”. Ovaj motel se takođe nalazi u selu Strmosten, nadomak Lisina. Motel ima tri zvezdice, recepciju i restoran.

U svim sobama se nalaze garderoberi i kupatila sa tušem, fen, peškiri, itd.

Cena dvokrevetne sobe sa bračnim krevetom sa uključenim fantastičnim doručkom i domaćom kafom iznosi 3547 dinara.

Gde se nalazi vodopad Lisine i kako se stiže do njega?

Ako dolazite iz pravca Beograda, idete auto-putem Beograd-Niš. Isključite se u Markovcu, a onda idete preko Svilajnca putem za Despotovac. Prođete kroz Despotovac i skrećete ka Resavskoj pećini. Proći ćete kroz mesta i naselja, Dvorište, Stenjevac i Vodna.

U poslednjem mestu (Vodna) skrećete desno na raskrsnici, a potom idete glavnim putem ka Strmostenu.

Desno ćete videti most koji vodi ka Resavskoj pećini. Prolazite kroz Strmosten, a odatle, asfaltnim putem dugim nekih četiri kilometara, dolazite do Lisina. Tu možete da parkirate, a zatim da skrenete levo i pređete most i naći ćete se kod vodopada.

Ukoliko idete iz pravca Niša, auto-putem Niš-Beograd, onda treba da se isključite u Ćupriji. Idete do centra Ćuprije, a zatim skrenete desno na raskrsnici sa semaforom (u centru grada) i pratite putokaz za Despotovac.

Potom idete reginalnim putem Ćuprija-Despotovac, kroz selo Virine. Uđete u Despotovac i prođete kroz njega, pa skrenete u pravcu Resavske pećine na osnovu putokaza.

Prolazite kroz Dvorište, Stenjevac i Vodnu, a u Vodni skrenete desno na raskrsnici. Potom idete putem ka Strmostenu i kada ga prođete, asfaltiranim putem stižete do kompleksa Lisine.