Reka Ibar – sve što treba znati o njoj

0

Reka Ibar izvire na divljim severnim obroncima planine Hajla u Crnoj Gori, na 2 400 metara nadmorske visine, u blizina grada Rožaje i crnogorsko-srpske granice. Odatle reka Ibar teče ka istoku, do Kosovske Mitrovice, a na dvadeset četvrtom kilometru odatle na reci se nalazi velika brana, visine 110 metara, koja je zaslužna za formaciju veštačkog jezera Gazivode.

U Kosovskoj Mitrovici Ibar dobija svog saputnika, odnosno u njegove se vode uliva rečica Sitnica. Spojene u jedinstveni ibarski tok, uskovitlane vode nastavljau svoj put ka severu Srbije.

Najvećim delom svog toka, Ibar vijuga kroz uzane klance i kanjone, tek da bi se ponegde raširio u prostranije uvale i jaruge; takvi predeli se nalaze u blizini Zvečana, Leposavića, Raške i Boljevca.

Osnovni podaci o reci Ibar

Ibar izvire na 2 400 metara nadmorske visine, u Crnoj Gori, na obrancima Hajle, a uliva se u Zapadnu Moravu kod Kraljeva. On nije mnogo velika reka, njegov tok je dugačak 276 km, a površina basena iznosi 13 059 km2, dok je prosečan protok ibarskih voda 110 m3/s. Pripada crnomorskom slivu i nije plovna reka.

Ibar protiče kroz više gradova i mesta u Crnoj Gori i Srbiji; neka od mesta su Rožaje, Ribariće, Zubin Potok, Kosovska Mitrovica, Zvečan, Sočanica, Leposavić, Lešak, Raška i Kraljevo.  Pored Sitnice, druge važne pritoke Ibra su Raška, Studenica i Jošanica.

Dolina kraljeva i jorgovana

Kanjon reke Ibar, posebno u predelima Raške i Kraljeva, predstavlja zaista prekrasan prizor. I naša zemlja ima svoju ‘Dolinu kraljeva’, kako se još naziva ovaj kanjon, koji svoj počasni naziv duguje izgradnji brojnih lepih srednjevekovnih manastira duž svog toka i na obalama njegovih pritoka.

U srpskoj Dolini kraljeva nalaze se mnogi poznati manastiri i zdanja od značaja za svetsku kulturnu baštinu; neki od njih su manastir Crna Reka, Sopoćani, Đurđevi stupovi, Petrova Crkva, manastiri Žiča i Studenica. Prekrasna ibarska klisura proteže se dužinom od 65 km, kroz oblasti Raške i Kraljeva.

  • Osim što je poznata po brojnim manastirima, zadužbinama velikih kraljeva nekadašnje srpske srednjevekovne vladarske dinastije, dolina reke je poznata i kao ‘Dolina jorgovana’. Taj naziv je dobila prema jednoj romantičnoj, čak i bajkovitoj priči. Naime, kako priča kazuje, kralj Stefan Uroš Prvi dao je da se duž kanjona Ibra posade hiljade jorgovana, ne bi li time odao znak pažnje i ljubavi prema svojoj kraljici, francuskoj princezi, Jeleni Anžujskoj.

Slikoviti tok Ibra

Reka Ibar putuje kroz slikovit prirodni krajolik Zapadne Srbije. Ova reka je karakteristična po brojnim kaskadama, slapovima i brzacima, pa je zato omiljena zaljubljenicima u avanturu i adrenalinske sportove, kakav je rafting. Nekolike planinske rečice se slivaju u Ibar i čine njegov tok brzim i ćudljivim, što svake godine privlači brojne posetioce da se oprobaju u spustu niz reku. S

vakog proleća na Ibru se organizuje zabavno, sportsko rekreativna manifestacija ‘Veseli spust’; događaj je turističko-sportski, a glava atrakcija je upravo rafting, koji počinje od tvrđave starog grada Magliča i spušta se do Kraljeva.

Rafting na Ibru

Najbolji period za rafting na Ibru je između maja i oktobra, pošto je u tom razdoblju vodostaj na reci prilično visok, usled otopljenih snegova sa planina. Ibarski brzaci tada postaju veoma živi, pa se ova reka rangira između četvrtog i petog mesta na skali divljih voda. Deo toka od Magliča do Kraljeva na kome se praktikuje rafting posebno je karakterističan po brojnim brzacima, vrtlozima i uzanim prolazima, za kojima slede delovi mirnijeg vodenog toka. Uzbudljivi, brzi rafting spust završava se nakon 25 km ili za oko 3.5 sata raftinga ispod Magliča.

Za one koji nisu baš toliki adrenalinski zavisnici, sporiji rafting počinje sa tačke ispod Magliča i završava se nakon 16 km kod Mataruške banje. Osim za ovakvu ekstremnu zabavu, tokom letnje sezone vode Ibra su bistre i plavetno prozirne, idealne za osvežavajuće kupanje.

Stari grad Maglič

Dolina Ibra je, može se reći, riznica srpske istorije. Pored brojnih zadužbina starih kraljeva, tu se nalaze i srednjevekovne tvrđave, a Maglič je pravi biser među njima. Srednjevekovni grad Maglič nalazi se u dolini i kanjonu Ibra, na 15 km jugozapadno od Kraljeva; ovo zdanje jedno je od najbolje sačuvanih primera srpskog srednjevekovnog graditeljstva. Građen je pored nekadašnjih važnih puteva, radi zaštite i kontrole u tom predelu, pre svega u pogledu trgovine.

Ne zna se kada je tačno sagrađen, ali se pretpostavlja da je postojao i u vreme vizantijske vladavine u našim krajevima. Tvrđava Maglič bila je rekonstruisana u XIII veku, od strane Stefana Prvovenčanog ili njegovog sina Uroša Prvog, podignuta na strmim obroncima planina, iznad samog Ibra, kako bi nadgledala i čuvala od napada obližnje manastire Žiču i Studenicu, te održavala kontrolu nad tom oblašću.

  • Stari grad Maglič sastoji se od sedam kula i donžona, povezanih u celinu dva metra debelim zidinama, četvorouganog oblika fortifikacije. U unutrašnjosti se i dalje mogu videti ostaci palate, crkve i baraka. Do samog zamka stiže se uzanom pešačkom stazicom, a sa vrha Magliča pruža se prekrasan pogled na Ibar i okolne predele. Sam grad pravi je ‘čardak ni na nebu ni na zemlji’, svojim veličanstvenim i nepristupačnim kulama parajući oblake.

Jezero Gazivode

U podnožju Mokre Gore nalazi se veštačko jezero Gazivode, kreirano 70ih godina XX veka, kao deo sistema za navodnjavanje kosovske oblasti, u sastavu sistema Ibar-Lepenica. Locirano pri dnu planinskih kosina, jezero Gazivode dobija bistre i čiste vode malih pritoka, čemu duguje prekrasnu modru nijansu.

Gazivode su danas jedna od omiljenih destinacija za odmor i uživanje u našoj zemlji, a jezero je najposećenije tokom toplih letnjih meseci. Jezero Gazivode je atraktivno i za ljubitelje vodenih sportova, a takođe je bogato ribom i ima svoje ribolovačko udruženje. Brana na jezeru Gazivode podignuta je od prirodnih sirovina, od kamenja, gline i zemlje i jedna je od najviših u Evropi.

Loading...

Pogledajte i ovo Još tekstova od autora