Najlepše i najveće pećine u Srbiji

U Srbiji ima preko 2,000 pećina, od kojih mnoge nisu istražene ili nisu istražene do kraja. Vrlo često su slučajno otkrivane ili su bile poznate lokalnom stanovništvu koje ih je koristilo za skrivanje od nevremena ili čak odlaganja otpada.

Iako je broj pećina u Srbiji veliki, procentualno mali broj njih je dostupan za turističke obilaske. Čak i one koje su dostupne turistima, nisu dovoljno iskorišćene i posećene. Razlozi za to, pored nedovoljne istraženosti, su i nerazvijena infrastruktura, ali i nedovoljna reklama tih mesta.

U nastavku dajemo pregled nekih od najlepših i najvećih pećina u Srbiji.

1. Bogovinska pećina

Pećina se nalazi u blizini sela Bogovina, u podnožju Kučajskih planina, blizu puta Boljevac – Zaječar. To je možda najduža pećina u Srbiji, sa preko 6 kilometara istraženih kilometara. Takođe je i jedna od najlepših. Zaštićena je kao spomeik prirode.

Bez obzira na veliku istraženost staza, samo u prvih 300 metara postoje staze koje su delimično uređene.

Ulaz u pećinu ima oblik rudarskog okna, visine oko 5,5 metara, a širine oko 4 metra.

Pećina ima donji sprat, sredinu i gornji deo. Kroz pećinu teče povremeni tok koji dolazi iz sliva Bogovinske reke, koji ističe na ulazu pećine. Zato se smatra izvorskom pećinom. Donji deo, ponorski kanal, stalnog je toka. Sredinu čini Glavni kanal koji čini i najveći deo pećine i on povremeno ima vode. Gornji deo, ili Visoki kanal je uvek suv. U dubini pećine ima puno pećinskog nakita.

Bogovinska pećina karakteristična je i po svom životinjskom svetu, jer u njoj žive kopneni endemski račić i pseudoškorpija.

2. Lazareva pećina – Zlotska pećina

Lazareva pećina spada u jednu od 222 registrovane pećine u okolini sela Zlot, koje je područje vrlo bogato speleološkim mestima. Mnoge od tih pećina su i istražene, kao što su Lazareva, Mandina, Vodena pećina, Vernjikica i druge.

Lazareva pećina je uređena za posete turista. Nekad je poznata i pod nazivom Zlotska pećina po selu u čijoj se blizini nalazi.

Ulaz u ovu pećinu nalazi se sa leve strane Lazareve reke po kojoj je dobila ime. Nalazi se na 291 metara nadmorske visine.

Ova pećina okolnom stanovništvu poznata je od davnina. Postoje priče da su Turci zazidali ulaz u pećinu kako hajduci ne bi mogli da se sakrivaju u njoj. Ovu pećinu obišao je i naš čuveni Jovan Cvijić.

Pećina ima dva kanala koje je napravila Lazareva reka. U jednom od ta dva kanala je i dalje voda, dok je drugi bez vode, fosilan.

Ukupna dužina ispitanih kanala Lazareve pećine je 1,592 metra, od čega je dužina suvih dvorana i kanala 1,225 metara, a povremeno plavljenih je 367 metra.

Lazareva pećina specifična je i po tome što se u njoj mogu pronaći 24 od ukupno 27 vrsta slepih miševa koji postoje Evropi. U pećini su čak pronađeni okamenjeni ostaci kostiju praistorijskih lavova i medveda koji su tu nekad živeli.

Posetioci za razgledanje imaju polovinu istraženih kanala. Kao i u svim pećinama, najveći i najveći primerci pećinskog nakita dobili su i svoje nazive, poput „plasta“, „fontane“, „slapova“, „bizona“ i drugih. Pećinaje ukrašena mnoštvom stalaktita i stalagmita, pećinskih stubova, i bigrenim i kalcitnima kadama svih veličina. Najbogatije nakitom su „Dvorana slepih miševa“ i „Koncertna dvorana“.

3. Cerjanska pećina

Nalazi se u blizini sela Cerje, u okolini Niša, u okviru izletišta Kamenički vis. Po mišljenju speleologa nastala je pre oko 2 miliona godina.

Prvi put je istraživana još 1976. godine. U jednom trenutku je sa istraženom dužinom od preko 4,000 metara bila najduža pećina u Srbiji.

Ulaz u pećinu bio je uzan pa je proširen miniranjem. Njen ulaz predstavlja ponor reke Provalije koja ponovo izvire 2,800 metara severozapadno od tog mesta na Kravljanskom vrelu.

Pećina je karakteristična po izrazito malom ulazu i velikom Glavnom kanalu, jer tu visina uglavnom prelazi 20 metara. Pećina spada u red mokrih pećina, pa čak i leti kad Provalijska reka presuši, u jezercima na početku pećine ima vode.

Specifična je i po tome što se tavanice nekih od kanala sastoje od mase koja liči na krečnjak koji se raspada. Bogata je nakitom koji se prostire čitavom dužinom pećine, i to stalaktitima, stalagmitima, pećinskim koralima, čak i helektitima, koji su specifična vrsta pećinskog nakita čiji vrhovi štrče na sve strane, poput naelektrisane kose.

Proglašena je prirodnim dobrom I kategorije. Još uvek nije uređena i dostupna za posetioce.

4. Dubočka pećina

Ova pećina se nalazi u podnožju Zviških planina, u okolini sela Duboka, po kome je i dobila ime. Udaljena je 20 kilometara od Kučeva.

Pećina ima dva ulaza. Ulaz u pećinu je impresivan, širok 30 i visok 25 metara. U glavnom kanalu pećine nema puno nakita, ali u sporednim kanalima ga ima. Ulaz u pećinu ima dnevno svetlo.

Kroz ovu pećinu protiče ponornica, koji u vlažnim periodima godine onemogućava ulazak u pećinu.

Jedna je od najdužih pećina u Srbiji sa oko 2,275 istraženih metara. Nije još uređena za turističke posete. Sastoji se od tri celine: Glavni kanal (1010 metara), Rusaljkin kana (580 metara) i Glinoviti kanal (480 metara) i sporedni kanali (405 metara).

Glavni kanal je ogroman, širok 40 i visok 31 metar i izgleda kao veliki hangar. Glavni kanal je prohodan u dužini od 132 metra, a u sporedne se može samo uz speleološku opremu.

Glinoviti kanal je deo najstarije faze u razvoju ove pećine. Zidovi i tavanica su obloženi belim kalcitom, stalagmitima i stalaktitima, dok je pod od gline. Najlepši deo Dubočke pećine je dvorana nazvana „Carska riznica“, duga 37 a široka 22 metra, visoka 10. Prepuna je pećinskim nakitom od snežno belog kalcita i tavanicom sa na hiljade stalaktita.

Rusaljkin kanal je deo mlađe faze u razvoju pećine. Uzan je i nizak, širok svega 2-3 metra. Na jednom mestu se nalazi figura koja podseća na žensko lice, i nazvana je Rusaljka po ženama koje su deo lokalnog običaja.

Pećina je bila nastanjena u doba neolita, o čemu svedoče kosti pećinskog medveda, igle od kostiju i druga praistorijska oruđa.

5. Rajkova pećina

Rajkova pećina udaljena je 2 kilometra od Majdanpeka, u istočnoj Srbiji. Do pećine se dolazi asfaltiranim putem pored reke Mali Pek. Dobila je ime po Rajku Vojvodi koji je živeo u 19. veku i krio se u ovoj pećini od Turaka. Prema predanju, danju je vodio kafanu, a noću pljačkao Turke, zbog čega se i krio u pećini.

Kamena sekira nađena na ulazu u pećinu, potvrđuje da je pećina bila nastanjena još u praistorijsko doba.

Prvi je ovu pećinu istražio Jovan Cvijić još 1894. godine. Nakon njega, istraživanja su se nastavila tek sedamdesetih godina prošloga veka. Turisti su je prvi put posetili 1975. godine.

Kroz pećinu protiče Rajkova reka, po kojoj je ova pećina dobila naziv. Pećina ima zanimljive speleološke karakteristike. Istraženo je 2,304 metara pećine, a za turiste je obezbeđena staza dužine 633 metra.

Temperatura u pećini je 8°C, a vlažnost vazduha skoro 100%.

Pećina ima raznovrsan pećinski nakit, i to od snežno belog kristalnog kalcita. U pećini se nalazi nekoliko dvorana kao što su „Koncertna“, Ježeva dvorana“, „Dvorana kada“ u kojoj su bigrene kade, a možda najpoznatije figure su „Puž“ i „Egipatska boginja“.

6. Resavska pećina

Resavska pećina je jedna od naših najstarijih pećina, čija se starost procenjuje na oko 80 miliona godina. Nalazi se na oko 20 kilometara udaljenosti od Despotovca. Pećina je smeštena u brdu nazvanom „Babina glava“, koje je krečnjačkog tipa, i nalazi se na obodu kraškog polja „Divljakovac“.

Resavska pećina je prirodno dobro od izuzetnog značaja i zaštićeni je spomenik prirode, kao i njena okolina u površini od oko 11 hektara.

Zvanično je otkrivena 1962. godine, iako su meštani znali i za pećinu, i tu se često sklanjali od nepogoda sa svojim ovcama.

Pećina je za turističke obilaske otvorena 1972. godine. I dalje nije u potpunosti istražena. Dugačka je oko 4,5 kilometra, ali je istraženo samo 2,830 metara. Posetiocima je za razgledanje dostupno samo 800 metara.

Specifičnost Resavske pećine je njena konstantna temperatura od 7°C i to tokom čitave godine. Vlažnost vazduha u pećini je od 80 do 100%.

Smatra se da je stvaranje pećine počelo pre velikog ledenog doba. Starost nakita procenjuje se na oko 45 miliona godina. U pećini se nalazi nekoliko dvorana i galerija, stubovi, kanali, stalagmiti i stalaktiti i okamenjeni vodopadi. Pećinskog nakita ima i na ulazu u pećinu. Nakit je u zavisnosti od minerala koji sadrži bele, crvene ili žute boje.

Pećina se obilazi u jednom pravcu preko spiralne betonske staze. Staza prolazi kroz dvorane koje se nalaze na gornjoj i donjoj galeriji.

U gornjoj galeriji posetioci obilaze četiri dvorane, i to „Dvoranu sraslih stubova ili kolonada“, „Dvoranu košnica“, „Predvorja istorije“ i „Kristalnu dvoranu“.

Dvorana sraslih stubova ili kolonada je specifična po stubovima sraslim od poda do tavanice. Dvorana košnica po tavanici ima stalaktite koji su još uvek u procesu nastajanja. Dvorana predvorje istorije karakteristična je po tome što je u njoj nađen alat i ostaci praistorijskog čoveka. Kristalna dvorana poznata je po nakitu nazvanom „stopalo slona“ ili „obešena ovca“.

Kroz pećinu prolazi kanjonski kanal koji je suv i ne sadrži pećinski nakit. Nasred tog kanala je i ponor nazvan „Slepi tunel“ dugačak 25 metara, ali nije još uvek sređen za razgledanje. Taj kanjonski kanal povezuje drugu i treću dvoranu. Za prolaz od treće do četvrte dvorane naknadno su probijeni tuneli.