Nacionalni park Sutjeska – informacije i zanimljivosti
Nacionalni park Sutjeska nosi titulu najstarijeg nacionalnog parka u Bosni u Hercegovini. Nacionalni park je postala tokom druge polovine 20. veka, tačnije 1965. godine.
Prostire se na površini od neverovatnih 17 500 hektara, a najbliži grad joj je Foča koji je smešten na granici između Crne Gore i Srbije, na jugoistočnom delu.
Deset godina, od 1994. godine do 2004. godine, ovaj grad je nosio naziv “Srbinje“, dok danas administrativno pripada Republici Srpskoj.
Na magistralnom putnom pravcu Beograd-Višegrad- Foča- Tjentište- Bileća- Trebinje- Dubrovnik nalazi se ovaj nacionalni park, koji je veoma začajan kako zbog svoje istorije, tako i zbog toga što se na njemu nalazi jedna od dve poslednjih prašuma u Evropi, prašuma Perućica.
Ova prašuma je najpoznatiji od tri zaštićena prašumska rezervata koja se nalaze na ovom području, odnosno u Republici Srpskoj, Bosni i Hercegovini.
Nesumnjivo je da je ona najvrednije blago Nacionalnog parka Sutjeska, kao jedna od retkih sačuvanih prašuma na Evropskom kontinentu strogo je zaštićen rezervat.
Pronađena je prilikom izrade uređenog eleborata na planini Maglić, u slivu rečice Perućice, davne 1938. godine, u uvali tačno između Maglića, Volujaka i Sniježnice, sa visinom pojedinih stabala od preko 50 metara.
Kako se nijedno šumsko područje nije moglo porediti sa njom, Vlada SR Bosne i Hercegovine odlučila je da izdvoji područje Perućice još 1952. godine sa površinom od oko 1 234 hektara kao “šumski objekat potreban naučnim istraživanjima i nastavi“.
Samo dve godine kasnije, 1954. godine, ovo područje je uvećano za 200 hektara i stavlja se pod zaštitu države kao prirodni rezervat.
Flora i fauna Perućice je veoma raznovrsna i bogata, ova prašuma je takođe bila značajna još za vreme ledenog doba koji je omgućavao da se mnoge termofilne vrste kako evropskog severa, tako njenog središta, sačuvaju na ovom području.
Sutjeska- geografski položaj, planine, najviši vrhovi
U nacionalnom parku Sutjeska takođe se nalazi i najviši planinski vrh u Bosni i Hercegovinim, a to je Maglić, koji se nalazi na nadmorskoj visini od 2 386 metara.
Dinarska planina koja je smeštena na samoj granici između Bosne i Hercegovine i Crne gore naziva se Maglić, a nalazi se na 20 kilometara jugozapadno od pomenute opštine Foče. Kako se nalazi na granici dve države, poseduje dva najviša vrha, od kojih je jedan na području Crne Gore, a jedan na bosanskoj strani.
Najviši vrh planine Maglić, kada je u pitanju crnogorska strana, je Veliki Vitao koji se nalazi na nadmorskoj visini od 2 396 metara, dok je najviši vrh ove planine na bosanskoj strani već pomenuti vrh Maglić sa nešto manjom nadmorskom visinom od 2 386 metara.
Postoje i izvori prema kojima je najviši vrh Maglić.
Na zapadu je planina Maglić ograničena rekom Sutjeskom, koja se uliva južno od Foče, a prostire se dužinom od 36 kilometara, na jugoistoku planinom Volujak na kojoj se nalazi prelepo Volujačko jezero na nadmorskoj visini od 1 660 metara, zatim, na severoistoku je ograničena rekama Pivom i Drinom.
Piva je reka koja zapravo predstavlja kraću pritoku Drine, nalazi se u blizini manastira Pive. Planinom Bioč je ograničena na severoistoku.
Planini se može prići iz nacionalnog parka Sutjeska, što nije jednostavan izazov za alpiniste kao i ni druge ljubitelje prirode i planinarenja. Planine, jezera, šume, reke i druga prelepa priroda koja je krasi, su među najveličanstvanijim na Evropskom kontinentu.
Ove dinarske planine koje predstavljaju planinski lanac u južnoj Evropi protežu se zaista duboko u Balkansko poluostrvo, pa sve do Prokletija koje se nalaze na samoj granici sa Crnom Gorom i Albanijom.
Flora i fauna Nacionalnog parka Sutjeska
Prostor na kom se nalazi Nacionalni park Sutjeska i nije toliko velik u onosu na ogromne znamenitosti koje obuhvata, odnosno veliko blago kako biljnog, tako i životinjskog sveta.
Zbog svoje veličanstvene flore i faune oduvek je bilo primamljivo za naučnike, geologe, botaničare, šumske stručnjake i mnoge druge. Biljni svet ovog područja obuhvata na preko stotinu vrsta jestivih gnjiva, pored kojih i veliki broj ugroženih i retkih vrsta.
U gustim šumama ovog parka, svoje mesto su našle skoro sve vrste životinja koje su tipične za balkanski planinski prostor.
Pre 16 godina, 2002. godine, zabeleženo je 114 vrsta ptica, smatra se da ih ima mnogo više od navedenog broja, od kojih se 61 vrsta gnjezdi u samom Nacionalnom parku Sutjeska, dok ga 32 vrste ptica posećuju svake godine za vreme toplih dana, odnosno leti, a 16 vrsta pripada pticama selicama koje prolaze ovuda za vreme proleća i jeseni.
Zima je najsiromašnija kada su posete ptica u pitanju, svega 5 vrsta se pojavljuje u tom periodu u nacionalnom parku Sutjeska.
Na spisku ptica koje se nalaze na ovom području nalazi se 9 vrsta detlića, što čini čak 90% ove porodice ptica u Evropi.
Ovaj Nacionalni park je zaista od velike važnosti, pored svojih bogatih stanovnika, može da se pohvali da je jedino prirodno stanište mrkog medveda u čitavoj Evropi.
Nacionalni park Sutjeska- istorijski značaj, turizam
Teško prohodan prostor na kom se danas nalazi ovaj nacionalni park od velikog je značaja bio partizanima u istorijski važnoj, odlučujućoj bici tokom Drugog Svetskog rata pod nazivom “Peta neprijateljska ofanziva“ ili još poznatijem nazivu “Bitka na Sutjesci“ koja se vodila protiv Nemaca.
Bitka se odigrala 27. maja 1943. godine, a smatrala se za jednu od najtežih bitaka vođenih u Drugom svetskom ratu na našim prostorima, odnosno prostorima bivše države Jugoslavije. Svoje živote je izgubilo preko 7 000 partizana, među kojima je bilo nešto više od 750 žena.
Celom svetu poznata, Dolina heroja na Tjentištu nalazi se u okviru ovog Nacionalnog parka, a predstavlja Memorijalni komples koji se sastoji od brojnih spomen- obeležja kao i rekreativnog sadržaja.
Davne 1958. godine sagrađen je Spomen- kosturnica gde se nalaze posmrtni ostaci čak 3 301- og borca Bitke kod Sutjske.
Podignut je 1971. veličanstven spomenik koji simbolizuje proboj iz okruženja, odmah iznad Spomen- kosturnice, a on je delo poznatog vajara Miodraga Živkovića.
Spomen- kuća Bitke na Sutjsci podiguta je svega nekoliko godina kasnije, odnosno 1975. godine.
Pored navedenih podignuti su i spomen- muzej, hoteli, gostinska kuća, veliki omladinski centar, kao i drugih 79 spomen obeležja, od kojih ćemo izdvojiti spomenik Savi Kovačeviću, partizanskom komandantu i narodnom heroju Jugoslavije, koji je upravo svoj život izgubio u pokušaju proboja tokom bitke na Sutjesci, kao zapovednik Treće divizije; spomenik književniku, revolucionaru, kao i učesniku Narodnooslobodilačke borbe, Veselinu Masleši.
Spomenik Nuriji Pozdercu, takođe učesniku Narodnooslobodilačke borbe i potpredsedniku izvršnog odbora AVNOJ- a (Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije), pored ovih nalaze se i mnogi drugi značajni spomenici.
Nažalost, za vreme rata u Bosni i Hercegovini u periodu od 1992. godine do 1995. godine Hegedušićevo stavaraštvo je mitraljirano i unakaženo u potpunosti, Spomen kuća je demolirana.
Trebalo je skoro dve decenije nakon ovog nemilog događaja da se “oživi“ Tjentište u šta se uključila i Evropska unija. Projekat vredan 413 000 eura u okviru kog je postavljeno 200 znakova unutar samog parka, takođe je izgrađeno 70 kilometara pešačkih staza, kao i 80 kilometara biciklističkih staza.
Pored ovog ulaganja, novac je uložen u kupovinu opreme za Gorsku službu spasavanja, kupljen je veliki broj bicikala namenjinih za turiste, takođe su sagrađene i tri planinske kuće, pet vidikovaca kao i šest kuća namenjenih za seoski turizam.
Pored navedenog, obnovljeni su i hotel i bazen, a svake godine, 15. juna, organizuje se okupljanje i obeležava se ovaj važan istorijski događaj ,odnosno godišnjica bitke.