Jelouston nacionalni park u Americi

Nacionalni parkovi imaju prvenstvenu namenu očuvanja prirode i divljeg života za buduće generacije. Široko je rasprostranjeno uverenje da je najstariji nacionalni park na svetu, park Jeloustoun (Yellowstone) u Americi.

Organizovana istraživanja parka Jeloustoun započela su u kasnim šezdesetim godinama 19. veka, a park je 1872. godine proglašen prvim javnim parkom u Americi. U sedamdesetim i osamdesetim godinama 19. veka, indijanska plemena, koja su naseljavala oblast nacionalnog parka su iseljena i uskraćeno im je pravo na lov u parku.

Jeloustoun je svetski poznat po svom jedinstvenom divljem životu i preko 10.000 geotermalnih karakteristika, kao što su mnogobrojni gejziri, topli izvori, bazeni sa ključajućim blatom, sumporni i ugljonovodonični gas koji izbija iz zemlje i mnogi drugi. Pored prirodnih lepota, park obiluje i brojnim varijantama za rekreaciju i odmor.

Nacionalni park Jeloustoun je proglašen internacionalnim rezervatom biosfere 1976. godine, a 1978. godine stavljen je na UNESCO listu mesta svetske baštine.

Osnovni podaci o nacionalnom parku Jeloustoun

Park Jeloustoun se nalazi u severoistočnoj Americi i prostire preko teritorija tri američke države, i to Vajoming (96%), Montana (3%) i Ajdaho (1%). Park je ukupne površine 898.317 ha.

Na području gde se danas nalazi nacionalni park Jeloustoun, u davnoj prošlosti je eruptiralo mnoštvo vulkana. Jedna erupcija koja se dogodila pre 600.000 godina, bila je naročito snažna, izlila lavu koja se proširila po kontinentu i napravila veliki krater koji se nakon toga ispunio lavom, od čega je na kraju nastao veliki vulkanski plato, Jeloustonska visoravan, na kome se prostire centralni deo Jeloustoun nacionalnog parka. Većina terena pokrivena je lavom i stenama koje su posledice vulkanskih erupcija.

Nadmorska visina visoravni je oko 2400 m, a ona je sa skoro svih strana okružena planinskim vencima visine od 2700 do 3400 m.

Vodene površine, reke i jezera, zauzimaju 5% površine ovog parka. Najveća vodena površina u parku je jezero Jeloustoun, duboko 120 m, sa obalom dužine 180 km. U parku se nalazi 290 vodopada, od kojih je najviši Lower Falls na Jeloustoun reci, visine 94 m.

Oko 80% površine parka su šume, dok preostali deo čine pašnjaci.

Zanimljivosti o nacionalnom parku Jeloustoun 

Kanjoni reka

U parku postoje tri duboka kanjona nastala u poslednjih 640.000 godina, prolaskom reka Lewis i reke Jeloustoun kroz vulkanske stene Jeloustounske visoravni. To su kanjon Luis koji je napravila reka Luis na jugu parka i kanjoni Black i Grand koje je napravila reka Jeloustoun.

Jeloustoun jezero

Jeloustoun jezero nalazi se na krateru Jeloustoun vulkana koji se smatra aktivnim vulkanom,  a koji je eruptirao ogromnom snagom nekoliko puta u poslednjih 2 miliona godina.

Geotermalne karakteristike

Značajan je podatak da se polovina ukupnih svetskih geotermalnih karakteristika nalazi upravo u Jeloustounu, a posledica su vulkanskih aktivnosti. Na nekim mestima u parku oseća se snažan sumporni miris, koji je takođe posledica istih.

Od preko 10.000 geotermalnih specifičnosti Jeloustona neke od najpoznatijih su:

1. Old Faithful gejzir, koji je najpoznatiji gejzir u Americi, ali i u svetu.
2. Grand Prismatic Spring, koji je treći po veličini izvor tople vode u svetu.
3. Dragon’s Mouth Spring, popularni izvor koji ispunjava pećinu u okviru brda, i proizvodi specifičan zvuk udarajući o zidove pećine. 

Biljni i životinjski svet

Jeloustoun je poznat po svojim raznovrsnim ekostistemima. Park je najveća megafauna lokacija u kontinentalnom delu Amerike. Najraznovrsnije vrste sisara, riba, ptica i reptila žive na ovim prostorima, od kojih neki predstavljaju ugrožene vrste. Skoro sve životinjske vrste koje su prvi istraživači zatekli, mogu se i danas videti u parku. Nepregledne šume i pašnjaci takođe sadrže jedinstvene biljne vrste.

Preko 1700 vrsta drveća i biljaka u parku su autohtone vrste, a 170 nisu. Desetine različitih vrsta cvetnih biljaka uglavnom cvetaju u periodu od maja do septembra, a neke su isključivo vezane za to područje.

Postoji skoro 60 vrsta sisara u parku, pored ostalih i kojot, sivi vuk, grizli medved, bizon, crni medved, los, razne vrste jelena, planinske koze, razne vrste ovaca i kuguari. Park je posebno poznat po grizli medvedima, vukovima i krdima bizona i losova. Krdo bizona koje živi u Jeloustoun parku je najstarije i najveće javno krdo bizona u Americi. 

Okamenjena šuma

U Jeloustounu se nalazi jedna od najvećih okamenjenih šuma u svetu, koju čini drveće koje je već duže vreme prekriveno zemljištem i pepelom i pretvoreno je od drveta u minerale. Smatra se da pepeo i ostali vulkanski otpad potiče iz samog parka, obzirom da je sam park veliki krater supervulkana koji se tu nalazi. 

Požari i zemljotresi

Požari u Jeloustounu nisu retkost, a jedan od najstrašnijih požara dogodio se 1988. godine, u kome je izgorelo više od trećine parka. Požari su najčešće izazvani udarom groma, ali i ljudskim faktorom, uglavnom nenamernim. Park ima tri nadzorna tornja u kojima se nalaze obučeni vatrogasci sa ciljem da pokušaju da spreče nastanak i širenje požara, koji predstavljaju najveću opasnost za park.

U parku se svake godine dogodi na hiljade zemljotresa, uglavnom neznatne jačine.

Rekreacija

Pored predivne prirode, biljnog i životnjskog sveta, nacionalni park Jeloustoun nudi i mnogo mogućnosti za rekreaciju, kao što su kampovanje, vožnja brodom, pecanje, razgledanje okoline i pešačenje.

Pešačenje

Do najvažnijih geotermalnih oblasti, vodopada i jezera vode popločane staze. Park ima oko 500 km popločanih staza i puteva kojima se može prići sa pet različitih ulaza. Ima preko 1800 km staza za pešačenje.

Planinarenje

Park se ne smatra dobrom destinacijom za planinarenje zbog nestabilnih vulkanskih stena kojih ima najviše.

Kampovanje

Park ima više od 2.000 mesta na kojima se može kampovati.

Lov

Lov nije dozvoljen, osim u okolnim šumama u sezoni lova.

Pecanje

Pecanje je vrlo popularna aktivnost u Jeloustounu, ali je potrebna dozvola za pecanje da bi pecali u parku. Ulovljena riba se mora vratiti u vodu.

Vožnja čamcima i brodovima

Vožnja brodom nije dozvoljena na rekama i potocima, osim na delu Luis reke u dužini od 8 km i to čamcima na vesla. Jezero Jeloustoun ima svoju marinu i najpopularnija je destinacija za vožnju brodom.

Hranjenje medveda

Ranije je hranjenje medveda od strane posetilaca parka bila dozvoljena zanimacija, ali je zbog mnogih incidenata ova praksa 1970. godine zabranjena.

Muzeji

U parku ima 9 centara i muzeja za posetioce.

Centar za istraživanje i nasleđe se nalazi u Gardineru, Montani, pored severnog ulaza u park. U Centru se nalazi Muzej Nacionalnog parka Jeloustoun, arhive nacionalnog parka, biblioteka, laboratorije i herbarijum.

Arheološka nalazišta

U parku se nalazi preko 1000 arheoloških nalazišta.

Godišnji događaji

Najpoznatiji godišnji događaji u Jeloustounu su Jeloustoun festival piva koji se organizuje u julu u mestu Kodi u državi Vajoming i Jeloustoun ski festival koji se dešava u novembru u zapadnom Jeloustounu u državi Montana. 

Prevoz

U parku nema javnog prevoza, ali postoji nekoliko turističkih agencija koje nude organizovan prevoz kroz park.

Zimi su organizovane ture obilaska posebnim autobusima ili automobilima za sneg.

Temperature i vremenske prilike

U toku leta uobičajeni raspon temperatura je od 21°C do 27°C, dok noću temperatura pada i na 0°C.

U proleće i jesen, temperature se kreću u rasponu od -1°C do 16°C, dok noću temperatura pada na -5°C do -20°C.

Zimi su temperature uglavnom ispod nule i kreću se u rasponu od -20°C do -5°C. Noćna temperatura zimi je uglavnom oko -18°C.

Sneg je moguć u toku čitave godine, ali je najčešći u periodu između novembra i aprila. Leti su česte popodnevne oluje sa grmljavinom.

Najbolje vreme za posetu nacionalnog parka Jeloustoun

Jeloustoun nacionalni park je jedan od najpopularnijih i najposećenijih nacionalnih parkova u Americi, sa prosečnim brojem od 3.5 miliona posetilaca godišnje. Jul je mesec koji beleži najveći broj poseta.

Najbolje vreme za odlazak u Jeloustoun nacionalni park je leto, i to period od sredine juna do sredine septembra. Bitno je napomenuti da su mnogi putevi i objekti u parku zatvoreni u periodu od novembra pa skoro do kraja aprila. Zime, koje uobičajeno traju od decembra do marta su vrlo duge i hladne, sa puno snežnih padavina.

Za ljubitelje skijanja i hodanja po snegu, pravo vreme za odlazak je period od novembra do februara.

Kako se dolazi u park?

Najbliži aerodromi parku su: Salt Lake City internacionalni aerodrom, Bozeman Yellowstone internacionalni aerodrom, aerodrom Jackson Hole i aerodrom Yellowstone.

Smeštaj

Pored parka se nalaze brojni hoteli i drugi smeštajni kapaciteti.