Golubačka tvrdjava – informacije i zanimljivosti
Burna istorija tvrđave
Na desnoj obali Dunava, na mestu koje predstavlja ulaz u Đerdapsku klisuru, nalaze se ostaci srednjovekovne tvrđave Golubac, koja predstavlja spomenik kulture od velikog značaja koji stoji kao svedočanstvo nekih davnih vremena i svojim izgledom pruža podatke o njemu, o ljudima koji su ga nastanjivali i bitkama koje su u njemu vođenje. Njegova važnost utvrđena je zakonskom regulativom.
Tvrđava leži na Dunavu, na samoj granici sa Rumunijom i prava je turistička oaza sa obalama uređenim za šetnju, biciklističkom stazom. Trenuto se obnavlja sredstvima Evropske Unije, a u njenoj neposrednoj blizini nalazi se manastir Tumane koji datira iz srednjeg veka. Srebrno jezero se nalazi a samo 28 kilometara od ove impozantne građevine.
Nalazi se na stenovitoj padini, u nacionalnom parku Đerdap, na samo 4 kilometara od mesta koje danas ljudi naseljavaju.
Prednji grad
Zid koji deli gornji i donji deo, a povezuje četvrtu i sedmu kulu čini prednji grad. Deveta i osma kula čuvaju donji deo u kom se nalazi drugi ulaz. Niska artireljiska kula koja je naknadno sagrađena nalazi se na kraju grada. Ova kula je povezana sa devetom kulom, i njena uloga je da kontroliše prilaz gradskoj luci.
Kolska kapija koja vodi u zadnji grad nalazi se nasuprot ulazu. Kapija III koja vodi ka gornjem gradu nalazi se na zidu koji deli gornji i donji deo. Kapija IV se nalazi uz treću kulu, na putu do nje nema građevina.
Zadnji grad
Zid koji povezuje drugu i četvrtu kulu zajedno sa stenom čija visina dostiže do 4 metra, deli zadnji od gornjeg grada. Pretpostavlja se da je kula pet služila kao magacin i vojna baraka, čiji zid vodi do stene na kojoj se nalazi druga po redu kula.
Gornji grad
Kroz kapiju četiri se ulazi u gornji grad, a putić preko prve i treće kule vodi do najsnažnijeg utvrđenog dela smeštenog unutar grada- citadele. Rezervoar za vodu se nalazi u steni na kojoj se nalazi prva kula. Oštre litice koje čine poslednji deo putića se sa jedne strane obrušavaju se skoro do nivoa Dunava, dok se sa druge strane obrušavaju u unutrašnjost citadele.
Stepenice koje vode do kula sagrađene su od kamena, širina ovih stepenica iznosi do 60 catimetara. Prva, druga, četvrta, peta i deseta kula su sa svih strana sazidane od kamena, dok ostale nemaju stranu koja je okrenuta ka uutrašnjosti, a jednim delom su takođe izgrađene od kamena. Donžon je naziv za prvu kulu, kroz koju se u unutrašnjosti prostiru kamene stepenice koje vode na vrh. Predivan pogled ka Đerdapu pruža terasa na poslednjem spratu treće kule. Pravoslavna kapela nalazi se u prizemlju četvrte kule. Osma kula je nešto niža od ostalih kula, dok deseta koja je naknadno sagrađena ima samo jedan sprat sa otvorima za topove.
Rekonstrukcija Golubačkog grada
Prema planu, ovo predivno utvrđenje biće otvoreno za posete turista do marta ili aprila naredne godine.
Za sada je planirano je da rekonstrukcija Golubačke tvrđave u potpunosti bude završena do oktobra 2018. godine, stim da je spoljno utvrđenje dostupno posetiocima od aprila ove godine. Prema podacima kojim raspolaže uprava tvrđave, tokom 2017. godine tvrđavu je posetilo 61 000 ljudi. Ovaj broj posetioca zbog bezbednosnih razloga nikada nije imao priliku da uđe u samo utvrđenje, ali to Golubačku tvrđavu nije učinilo nista manjom turističkom atrakcijom koja i u vreme rekonstrukcije nastavlja da privlači turiste iz celog sveta. Radno vreme tvrđave u 2018. godini je od 10 časova, stim da je ponedeljak neradan.
Ukoliko se odlučite da ovo veleletno zdanje posetite, u okolini vas čeka veliki broj restorana sa ribljim i roštiljskim specijalitetima.
Radovi na tvrđavi traju od 2014. godine uporedo sa arheološkim istraživanjima, najveći deo posla zahteva spoljašnje i priobalno utvrđenje.
Kako je pronađeno mnogo predmeta koji svedoče o životu svih civilizacija na prostorima Golubačke tvrđave, u planu je da Palata bude muzejski prostor. Za sada je poznato da će se u kuli pored ulaza održavati manja izložba.
Levi blok vizitorskog centra čini kafeterija, dok desni čine suvenirnica i prostor za izložbu pronađenih arheoloških otkrića. Kao što smo već napomenuli planira se potpuna obnova elemenata u utrašnjem utvrđenju, dok će spoljašnje utvrđenje biti samo delimično restauirano.
Arheološka istraživanja pokazala su da je turska vojska mnogo duže boravila u Gornjem gradu nego što se ranije smatralo, kao i da su u njemu razvili civilno naselje, te je za njih bio od velikog značaja.
Prema zapisima Evliea Čelebije tokom istraživanja u podgrađu pronađeni su predmeti koji pripadaju bronzanom i gvozdenom dobu, kao i objekti iz rimskog perioda.
Konstrukcija tvrđave je osmišljena tako da bude pogodna za borbu hladnim oružjem, smatra se da je selo nadomak tvrđave proizvodilo 10 000 strela godišnje, za sada je pronađeno 6 800 strela.
Zanimljivosti
Postoji nekoliko legendi u vezi sa nastankom naziva ove bajkovite tvrđave.
Jedna od tih legendi svedoči da je postojala devojka po imenu Golubana o čijoj lepoti se naširoko pričalo, kako su svi bili očarani njenom lepotom i sam turski paša je želeo ljubav ove devojke. Ona je ipak odbila njegovu ljubav, stoga se paša toliko naljutio da se odlučio za najsuroviju kaznu, vezavši mladu devojku za stene naspram tvrđave, gde je umrla gledavši u grad koji je po njoj dobio ime.
Druga legenda kaže da je grad dobio ime po ženi Despota Đurđa Brankovića, vizantijskoj princezi Jeleni. Tužna i usamljena, princeza Jelena je gajila bele golubove kojima se ispovedala o svojoj sudbini i dalekom Vizantijskom carstvu za kojim je toliko čeznula, jer među našim narodom nije bila omiljena.
Takođe postoji i jednostavija priča o nastanku naziva tvrđave, koja glasi da je narod tvrđavi dao ime Golubac jer su divlji golubovi nastanili stene oko nje.
Prvobitno je tvrđavu činilo devet kula, koje imaju prepoznatljiv oblik cetvorougla. Kule su smeštene u prednjem, zadnjem i gornjem gradu. Visine kula kreću se između 20 i 25 metara. Bedemi koji spajaju kule dostižu debljinu i do 2 metra. Međutim, kako bi ojačali utvrđenje otvorima za topove, turci su odlučili da dozidaju još jednu kulu, oko 1480. godine, koja se po svom obliku razlikuje od ostalih. Zbog svog oblika naziva se još i “Šešir kula “.
Nakon Kosovskog boja koji se odigrao 1389. godine Golubac je predstavljao uporište borbe Otomanskog i Austrougarskog carstva. Nije moguće tačno utvrditi ko je osnovao grad, kao ni tačno vreme osnivanja istog, ali se smatra da je tvrđava izgrađena u I veku nove ere za vreme Rimljana. Ovu prestižnu tvrđavu uništavaju Huni, kako bi je kasnije rimski car Justinijan obnovio. Nakon smrti kralja Dragutina počinje veliki razvitak Golubca.
Golubac je pripadao srpskoj državi za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića kako bi je 1428. nakon njegove smrti ugarski kralj Žigmund neuspešno opsedao za vreme vladavine vojvode Jeremije, koji je pustio turske snage u tvrđavu iz straha od Ugara. Pod zapovedništvom Zaviše Černog, Vitold Litavski šalje odred ljudi iz Podolije kralju Žigmundu, koji na drugoj obali Dunava odlučuje da sazida grad Svetog Ladislava. Prilikom bitke turska vojska uspeva da osvoji Golubac, ali bitka ima svoje posledice. Iz nje jedva ostaje živ kralj Žigmund, dok Zaviša Černi gubi svoj život. 1458. godine Tuci ponovo osvajaju utvrđenje, i od tog trenutka se tvrđava nalazi pod njihovom vlašću sve do početka 19. veka.
Narodom kruži verovanje da su se nekada na ovom mestu okupljale rusalke ( rusalke su vodene vile koje proističu iz mitologije slovenskog naroda, narod ih predstavlja kao gole, dugokose mlade devojke koje su svojom lepotom privlačile prolazike, zadavale im zagonetke i ubijale ih. Ljudi su verovali da se kroz se tela ovih bića prožimaju duše utopljenih ili nasilno ubijenih devojaka, te su stoga usko povezane sa svetom mrtvih), vile kao i razna mitološka bića od kojih je najpoznatija priča o čoveku sa rogovima i bradom koji bi svaki put kada bi se upalilo svetlo misteriozno nestao. Takođe se za ovo mesto vezuju mnoge legende o izgubljenom rimskom blagu, neprocenjive vrednosti, koje je iznenada progutala pećina.
Postoji zanimljivo verovanje da iz šarana starijeg od 200 godina, koji potiče iz Dunava na kome leži Golubačka tvrđava, nastaje zmaj čije telo krase krljušti. Ovaj zmaj koji je nastanjivao staro drveće, često bi se ljudima prikazivao u formi blještave svetlosti ili u obliku prelepog muškarca, spremnog da zavede određenu ženu. Kada zmaj napokon odluči koju će ženu da zavede, počinje da joj se javlja u snovima, i ukoliko ona ne kaže nikome o tome, a nastavi da ga sanja, nakon određenog vremena počeo bi da ulazi u njenu sobu i njenu postelju zbog čega ta žena kasnije ima problem da iznese trudnoću.
Druga verzija ovog predanja je da se zmaj pretvara u najlepšu devojku, kojoj niko ne može da odoli. Pa tako prelepog stasa i veoma mudra, osvaja muškarce.
Vodostaj Dunava početkom ove godine je znato opao na ulazu u Đerdapsku klisuru, gotovo čitav metar, te su iz vode izronile stare i zaboravljene podzemne odaje, lagumi Golubačke tvrđave, i inače nevidljivi prozori donjeg nivoa turske kule. Ovi neverovatni prizori na tvrđavi su do sada bili malo kome poznati.
Reka Dunav baš kod Golubca dostiže svoju najveću širinu koja iznosi skoro 7 kilometara, pre nekoliko godina ovde je izgrađen Golubački Kej, a svu lepotu Dunava pored n kejom možete doživeti i iz vožnje čamcem koji će vam pokazati Jovan Kocmanović istoričar i turistčki vodič. On takođe nudi šetnje šumom i mogobrojne izlete do vidikovca. Vidikovaca sa kojih ćete imati veličanstven pogled na Đerdapsku klisuru.
Nacionalni park Đerdap je u toku cele godine otvoren za sve ljubitelje prirode iz različitih krajeva sveta. Nemoguće je ne pomenuti vikend naselje Vinči i borovu šumu koja ga okružuje, jer je ovo mesto idealno za plažu i omiljen ribarski rejon.
Malo poznat, ali prelepi rečni kanjon koji takođe moramo izdvojiti je kanjon Brnjice. Uz sam kanjon prostire se možda najlepša pešačka staza Đerdapskog nacionalnog parka, a sam kanjon jedan je od najlepših u Srbiji.