Kaludjerske bare na Tari – informacije i zanimljivosti

Poreklo imena Kaluđerske bare. Priča o Kaluđerskim barama se ne može započeti bez spominjanja manastira Rače koji se nalazi u neposrednoj blizini ovog, danas popularnog turističkog mesta na planini Tari.

Manastir Rača je podignut u 13. veku, a ktitor je bio kralj Dragutin. Manastir je više puta rušen, ali je tokom turske vladavine imao i svoje svetle trenutke i bitan uticaj na očuvanje srpske kulture. U ovom manastiru su živeli pismeni monasi koji su se bavili redakcijom, odnosno prepisivanje knjiga, pa se tako oformila tzv. Račanska prepisivačka škola.

U 17. veku, nešto pre Velike seobe Srba, školu je činilo oko 300 monaha ili kaluđera prepisivača, a njima su pomagali i drugi ljudi zaduženi za kuhinju, imanje, stoku, itd. Manastir je imao čak i svoju ličnu stražu od 200 vojnika. Kažu da prepisivačka škola nije bila u samom dvorištu manastira, već na vrelu Lađevac koji se nalazio na 45 minuta hoda odatle uz reku Raču.

U toku Velike seobe Srba, monasi manastira Rača su prešli sa narodom u Vojvodinu, odnosno u Austrougarsko carstvo i sa sobom poneli rukopise i knjige. Neki od njih, završili su u Sentandreji, gde su oformili novi centar srpske pismenosti i duhovnosti, pa je ovaj grad postao novi srpski kulturni centar.

Nakon toga, u Prvom srpskom ustanku, manastir opet igra veoma važnu ulogu. Tadašnji iguman, Hadži Milentije Stefanović, obnavlja manastir 1795. godine i uskoro postaje jedan od učesnika ustanka. Ovaj veliki junak je, zajedno sa drugim ustanicima iz ovog kraja oslobodio Užice. Nažalost, oslobođenje nije dugo trajalo jer su se Turci žestoko osvetili, pa je manastir spaljen tokom turske odmazde. Iguman Hadži Milentije je pobegao u manastir Hopovo, a kada se dogodio Drugi srpski ustanak, na poziv Miloša Obrenovića, vraća se.

Ovaj čovek je uspeo da pridobije veliko imanje za manastir. Dozvolu da koristi i poseduje imanje dala je Carska porta, ne znajući koliko je imanje zapravo. Ime imanja bilo je Bare. Saznavši kasnije da se radi o velikom komadu zemlje, Turci traže da se zemlja vrati, ali manastir ne želi ni da čuje, rekavši da se “carska ne poriče”. Kako je imanje Bare postalo manastirska zemlja, ljudi uskoro počinju da ga zovu Kaluđerske bare i ime ostaje do dana današnjeg.

Prvi smeštajni objekti na Kaluđerskim barama. Drugi iguman, koji je upravljao manastirom u vreme Prvog svetskog rata, bio je Zaharije Milekić. I ovaj čovek se pokazao kao veliki rodoljub i borac za oslobođenje Srbije. I ne samo to. Zaharije Milekić, iguman manastira Rača, bio je čovek koji je započeo, možemo reći, turistički život ovog kraja. On je, između dva svetska rata, odlučio da podigne prvi smeštajni kapacitet.

Tri objekta, odnosno vila na sprat, stara kuća i planinska kuća, imali su 60 ležajeva, a zvali su se Stanovi. Da bi se došlo do njih, u to vreme, moralo se ići vozom do Kremna, a odatle se išlo konjskim zapregama do odmarališta, koje su slali po turiste i goste. Kasnije, 1935. godine, pored ovoga, odlučeno je da se podigne i jedno odmaralište za decu koje je imalo 16 soba. Odmaralište je podignuto od strane Centralnog higijenskog zavoda iz Beograda.

Posle Drugog svetskog rata, od ovog odmarališta je nastao hotel Tara. 1943. godine, bugarski vojnici su opljačkali, pa spalili ove građevine. Tek nakon 30 godina, iguman Hrizostom je odlučio da sa svojim bratstvom ponovo podigne kuću na sprat i kapelu, kao i sobe koje služe za prenoćište. Glavna zgrada je zidana od opeke, sige i kamena i ima dekorativnu fasadu. Tu se nalazi i mala zgrada u kojoj se prodaju suveniri. U ovaj kompleks je preneta i stara drvena građevina, tzv. osaćanka.

I danas postoje manastirski stanovi na Kaluđerskim barama. Oni su udaljeni oko 2.5 km od turističkog centra Kaluđerske bare i deo su manastira Rača. Tu se nalazi i crkvica, a sveštenici tu dolaze kada su veliki i važni praznici, pa drže bogosluženja. Ovi stanovi su takođe deo Nacionalnog parka Tara, ali su i metoh manastira Rača.

Kaluđerske bare danas. Kaluđerske bare se nalaze na 16 km od Bajine Bašte. Pripadaju jugoistočnom delu Tare i verovatno su najpoznatija turistička tačka na ovoj planini. To nije slučajno. Ove padine se nalaze na nadmorskoj visini od 1059 m i obrasle su jelama, smrčama, belim i crnim borovima. Tu su sportski tereni, pešačke staze, staze za sankanje, skijanje i trim staze.

Sportsko-rekreativni objekti na otvorenom, igrališta za decu, teniski tereni, fudbalska igrališta, hoteli i privatni apartmani, idealni su uslovi za ostvarivanje različitih oblika turizma, a naročito za rekreativne turiste i visinske sportske pripreme.

U toku zimske sezone, radi skijaška staza koja se nalazi odmah pored restorana “Kurta”, kao i dva ski lifta. Jedan ski lift je namenjen deci i onima koji su početnici u ovom sportu, dok je drugi nešto duži i predviđen za rekreativce.

Sredinom sedamdesetih godina prošlog veka, u starim predratnim katastrima su oficiri Jugoslovenske narodne armije pronašli podatke da je deo zemljišta na Kaluđerskim baram pripadao i vojsci. Odlučeno je da se na tom zemljištu podignu hoteli i odmarališta koji će prvenstveno biti namenjeni zaposlenima u vojsci, ali i građanima. Tada je započela prva ozbiljna gradnja velkih objekata na ovom mestu. 1977. godine je sagrađen hotel Omorika.

Ovaj hotel je u to vreme bio impresivna građevina koja je mogla da primi 350 gostiju. Hotel je građen od drveta, stakla i mermera i imao je prave spuštene planinske krovove. Pored toga, posedovao je poluolimpijski bazen, centralnu klimatizaciju i smatrao se jednim od najsavremenijih hotela u čitavoj Evropi.

Danas, u okviru Vojne ustanove “Tara” postoje tri hotela: hotel sa tri zvezdice Omorika, hotel sa dve zvezdice Beli bor i hotel sa tri zvezdice Breza. Omorika i Beli bor se nalaze na Kaluđerskim barama, na nadmorskoj visini od 1059 m. Blizu Omorike je depadans Javor u kome se mogu probati specijaliteti od divljači, a malo niže i  Nacionalni restoran Jeremičak.

Zapravo, po podeli, hotel Omorika je glavni, a depadansi su Javor i Beli bor. Od 2010. godine njima se pridružio i hotel Breza, koji se nalazi u Vrnjačkoj Banji i jedan je od posećenijih hotela u tom mestu.

Hotel Omorika, naravno, danas nije ono što je nekada bio. Ipak, zahvaljujući svojim sadržajima, on može da pruži kako odmor, tako i zabavu i rekreaciju. U njemu se nalaze dva apartmana “prezident”, osam običnih apartmana i 156 komfornih soba, od kojih je njih osamnaest renovirano. Gostima su na raspolaganju poslastičarnica, terasa, aperitiv bar, banket sala, biblioteka, ambulanta, kao i konferencijske i kongresne sale. Tu je i sauna, teretana, kuglana, poluolimpijski bazen, kao i sale za stoni tenis, bilijar i igraonice.

Hotel nudi svojim gostima i organizovanje piknika tokom letnjih meseci, pa turisti mogu uživati u pečenju sa ražnja i kuvanim jelima iz zemljanih posuda u senci borova.

Blizu hotela se nalazi i mini market koji tokom letnjih meseci radi od 7 do 21 h.

Na Kaluđerskim barama se nalaze brojni privatni apartmani za izdavanje, zatim vile, kuće i brvnare. Preporučujemo apartman Planinski snovi koji se nalazi u centru Kaluđerskih bara. Ovaj objekat ima pet novih apartmana, a vila se greje centralnim grejanjem. Gosti imaju obezbeđen parking, a blizu je i samoposluga, staze za skijanje i sankanje, kao i restorani. Odatle je lako otići i do etno sela, vidikovca Crnjeskovo, manastirskih stanova, Hajdučke česme, itd.

Na Kaluđerskim barama možete uživati u potpuno očuvanoj prirodi, lepim pejzažima, etno vrednostima, ali i u rekreativnim i sportskim aktivnostima. Bare su zaista jedna turistička celina koja u malom ima sve ono što čitava planina Tara poseduje.