Gabrovačka reka – informacije i zanimljivosti
Gabrovačka reka izvire i kreće svojim tokom sa planine Seličevice. Seličevica je planina koja je skoro sastavni deo Niša jer se neki delovi grada nalaze na padinama ove planine.
Najviši vrh ove planine je Ibrovica koja se nalazi na 902 m nadmorske visine. Na Seličevici ima puno gustih šuma bukvi, leske i hrasta.
Po svojoj pripadnosti, Seličevica je iz porodice Rodopskih planina i prostire se od istoka ka zapadu nekih 15 km po dužini.
Sa vrha ove planine može se videti veliki deo jugoistoka naše zemlje jer Seličevica gleda na Zaplanje, Nišku i Leskovačku kotlinu.
Kažu da je ova čudesna planina dobra kada su u pitanju elektromagnetna polja, a dokaz tome je to što je nemačka vojska u poslednjem svetskom ratu ovde postavila svoj predajnik kako bi pokrivali veliki deo južne, odnosno jugoistočne Evrope.
I danas se na vrhu Seličevice nalazi veliki televizijski repetitor koji ima odličnu pokrivenost.
Ujedno, ovo mesto predstavlja najbolji vidikovac. Sa jedne strane planine su šume i šumski putevi, a sa druge strane (one južne) nalazi se staro i poznato utvrđenje pod imenom Koprijan, Korvin, Kurvinokale ili Kurvingrad. Utvrđenje je u 15. veku podigao ugarski kralj Matija Korvin.
Blizu utvrđenja stoji i čudesna mala crkva napravljena u ranovizantijskoj grobnici. To je tzv. Crkvište Sv. Simeona Stolpnika. Zvanično, ovaj arheološki lokalitet pripada Doljevcu i spada u posebne spomenike kulture niške eparhije.
O njoj brine i Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Niša zbog toga što je crkvica napravljena tamo gde su bili temelji ranovizantijske grobnice za koju nije utvrđen tačan datum kopanja. Ovakve grobnice na svod su pravljene između 4. i 7. veka.
Pošto su Turci uništili grobnicu, ljudi iz okolnih mesta su u saradnji sa crkvom rešili da podignu crkvicu koju su posvetili Sv. Simeonu Stolpniku. Nažalost, nije tačno utvrđeno ni kada je crkvište podignuto.
Gabrovačka reka – karakteristike i zanimljivosti u okolini
Gabrovačka reka, dakle, izvire ispod Seličevice i teče svega 9 km dok se ne ulije u Nišavu. Ova reka pripada crnomorskom slivu.
Nije dugačka, ali ponekad ume da stvori ozbiljne probleme. Prvo mesto kroz koje protiče je naselje Gabrovac.
Kao što vidimo, reka i naselje nose isto ime. Ovo naselje pripada gradu Nišu, odnosno niškoj opštini po imenu Palilula koju ne treba mešati sa beogradskom istoimenom opštinom.
Mesto Gabrovac je smešteno u samoj dolini Gabrovačke reke na južnoj strani grada i od centra ga deli svega 6 km.
U centru Gabrovca se spajaju potoci Berbatovske i Vukmanovske reke, pa zajedno stvaraju Gabrovačku reku. Gabrovac je malo naselje u kome živi oko 1000 stanovnika, ali ono ima jedno veliko blago i u istorijskom i u duhovnom smislu, a to je manastir Svete Trojice iz 13. veka, za koji se pouzdano zna da je jedan od starijih manastira u ovom kraju.
Manastir pripada niškoj eparhiji i smatra se spomenikom kulture naše zemlje, kao i njenim nepokretnim kulturnim dobrom. Nije do kraja utvrđeno, ali se pretpostavlja da je ktitor ovog manastira mogao biti neki vlastelin iz kruga Nemanjića.
Takođe, veruje se da je 1330. godine, pred samu bitku kod Velbužda, car Dušan Silni ovde pričestio svoju vojsku. Manastir je u to vreme bio posvećen Presvetoj Bogorodici. Kasnije, u toku istorijskih previranja, manastir je bio napušten i trebalo je da prođe više stotina godina dok ponovo nije oživeo.
Negde na početku 19. veka, jedan trgovac iz Niša, Kosta Todorović, rešio je da pomogne u obnavljanju manastira, te je darivao novac i ponovo vaskrsao ovu svetinju. Nažalost, ne zadugo. Kada je 1841. godine izbila niška buna, manastir su opet uništili.
1873. godine, konačno su se isplatila nastojanja da se ova crkva obnovi, pa je tada napravljen jedan trem i naručeno je živopisanje. Na manastirskim freskama se mogu videti Sveti knez Lazar, potom Miloš Obilić, kao i ktitor Kosta Todorović.
Dalje, Gabrovačka reka teče kroz naselje koje po njoj nosi ime – naselje Gabrovačka reka.
Tok reke potom ide kroz deo Niša koji nosi ime Trošarina. Ova četvrt grada Niša se deli na dva dela, pa jedan deo pripada opštini Medijana, dok drugi pripada Paliluli. Na Trošarini je raskrsnica preko koje se ide za Nišku Banju.
Ne smemo zaboraviti i činjenicu da je osnovna škola u ovom naselju ponela ime slavnog pesnika Branka Miljkovića koji je rođen u Nišu.
Svakako, najpoznatiji istorijski spomenik na Trošarini predstavlja Ćele kula, jedinstven objekat gotovo na celom svetu. Ćele kula ili kelle kulesi na turskom, u prevodu znači kula napravljena od lobanja.
U poznatoj bici na Čegru koja se odigrala 1809. godine između srpskih prvoustanika predvođenih Stevanom Sinđelićem i Turaka, mnogo naših ratnika je izginulo i to na vrlo neobičan način.
Kada je Sinđelić shvatio da ne može da pobedi brojnije turske vojnike, rešio je da puca iz pištolja u magacin baruta koji se nalazio pod zemljom.
Tada je poginulo skoro 3.000 Srba i oko 12.000 Turaka, a Turci su smislili strašnu osvetu – Huršid Paša, njihov predvodnik, odlučio je da lobanje srpskih vojnika ugradi u kulu koja će stajati na samom ulasku u Niš i zastrašivati sve koji je vide.
Kada prođe ovo strašno mesto, Gabrovačka reka grabi dalje kroz sam Niš, kako bi se blizu parka Sveti Sava, kao leva pritoka, ulila u Nišavu.
