Djerdapska klisura i Nacionalni park Djerdap – info i zanimljivosti
Đerdapska klisura spada u najveće klisure na teritoriji Evrope, a ujedno je i najduža. Nalazi se na granici između Srbije i Rumunije, i prirodna je granica između ove dve zemlje. Na severu klisure se može videti Rumunija dok je Srbija sa suprotne strane. Đerdapska klisura je poznata u celoj Evropi kao Gvozdena kapija, a u njenoj blizini se nalazi Nacionalni park Đerdap.
Klisura je deo kompozitne doline u koju spadaju i Golubačka i Sipska klisura kao i klisura Kazan i Gospođin vir, a uz klisure naizmenično idu četiri kotline – Ljupkovska, Oršavska, Donjomilanovačka i Vlaško-pontijska kotlina.
Đerdapska klisura je poznata po arheološkim iskopinama iz antičkog doba koje obavezno treba posetiti prilikom posete samoj klisuri. U blizini klisure se nalazi Hidroelektrana Đerdap čija je izgradnja dovela do nastanka Đerdapskog jezera.
Osnovne informacije o klisuri
Đerdapska klisura jedna je od lepših prizora koje možete videti u ovom delu Srbije. Visoke stene i prelepo zelenilo koje okružuju klisuru pravo su prirodno blago Srbije i usled toga ovaj deo privlači veliki broj posetilaca širom sveta. Istorija klisure poseže u daleku prošlost, kada su starogrčki trgovci prolazili ovim usekom kako bi lakše i brže stigli na odredište. Tek u doba Rimljana Đerdap postoje glavni trgovački put, a tome pogoduje i izgradnja puteva sa obe strane reke Dunav što je dovelo do ekonomskog procvata ovog regiona. Mnogi su vladari prošli kroz Đerdap ali je samo Trajan uspeo da napravi prolaz kroz ovaj uzani deo kao i most koji je kasnije srušen. Dunav kao moćna reka svedok je velikih borbi koje su se odigrale tokom srednjeg veka kao i kasnije kada su Turci došli na vlast.
Đerdapska klisura je pravo bogatstvo prirode. Deo je kompozita čiji je deo i Golubačka klisura dužine skoro četrnaest kilometara. Strma je i puna pećina. Pored klisure, tu je i Ljupkovska dolina, sa tri terase i nekoliko potoka. Klisura Kazan je dugačka dvadeset kilometara, sastoji se od dva dela gde se mogu naći veliki broj pećina a u prošlosti je površina vode bila ispunjena vrtlozima.
Najbolji način da se klisura obiđe je putem reke. Brodom ili čamcem, tokom letnjih meseci, se mogu videti sve njene prirodne lepote i stvarno vredi videti ovaj deo Srbije koji je spoj modernog i antičkog. Simbol klisure je Trajanova tabla, koja se trenutno nalazi nekoliko metara iznad vode, a pravo remek delo je i statua Decebela. Prema legendi, jedan rumunski stanovnik je upravo na mestu gde se statua nalazi preplivao Dunav i odatle otišao u inostranstvo radi boljeg života. U inostranstvu se vrlo dobro snašao i još više obogatio, i iz zahvalnosti, vratio se u svoj rodni kraj i napravio neverovatnu statuu čija je izgradnja trajala desetak godina. Sama izgradnja je bila pomalo kontroverzna pošto je koštala nekoliko miliona dolara, u izgradnji je učestvovalo veliki broj planinara koji su praktično rizikovali živote da bi statua nastala. Na samom vrhu statue se može videti i krst, a prema predanju odavde se jedan par bacio u hladnu vodu Dunava, zbog zabrane njihove ljubavi.
Karakteristike Đerdapske klisure
Đerdapska klisura je tokom istorije bila poznata kao lokacija kroz koju je jako teško proći, naročito vodenim putem. Veliki broj brodova se ovde nasukao. Nivo reke Dunav je bio izrazito nizak i brodovi su imali problema zbog velikog broja stena koje su se nalazile ispod vode. Početkom devetnaestog veka je počelo da se radi na ispitivanju same klisure i šta treba uraditi kako bi se omogućili bolji uslovi za plovidbu kroz Železna vrata, kako je klisura često nazivana.
Tek nakon više od stotinu godina, u drugoj polovini dvadesetog veka, izgradnjom Hidroelektrane Dunav je stavljen pod kontrolu ali je veliki deo obližnjih puteva kao i okolnih sela poplavljeno. Trajanova tabla, jedan od simbola Đerdapske klisure, sada se može videti samo sa reke.
Nacionalni park Đerdap
Nacionalni park Đerdap se nalazi u severoistočnom delu Srbije i zaštićeno je prirodno dobro. Na njegovoj lokaciji nađeno je najstarije naselje iz doba Neolita. Park krije veliki broj spomenika koji čekaju da ih posetite. Sam park se nalazi na mestu gde je Dunav dubok ali uzak, i prirodno je stecište mnogih sorti biljaka i vrsta životinja koje su simbol ovog kraja. Ukupna površina na kojoj se park nalazi je oko devedet pet hiljada hektara, što zaista predstavlja grandiozno izdanje a pod zaštitom je oko šestdeset tri hiljade hektara. Klasifikuju se u drugu kategoriju parkova i ima status parka od 1974. godine. Istorijski razvoj ove oblasti, ali i prirodni razvoj same klime dovelo je do nastanka rezervata prirode sa bogatom florom i faunom.
Prva asocijacija na park su šume, šumovite oblasti velikih površina na kojima se nalazi veliki broj interesantnih vrsta biljaka i životinja. Oko pet i po hiljada hektara parka je deo srpskog dela Dunava i zato se često park naziva i rečni nacionalni park. Ovo je mesto gde se civilizacija rađala pre neverovatnih devedeset vekova.
Lepenski vir je deo parka gde je izgrađeno prvo naselje, može se reći i prvo moderno naselje. U to drevno doba, naselje je izgrađeno iz prostog razloga što je bilo bogato hranom i lovci nisu morali da prelaze kilometre i kilometre da bi pronašli hranu, imali su dosta hrane baš tu pored Dunava. Pošto nisu morali da provode dosta vremena u lovu, imali su više vremena da rade druge poslove, i tada je izvršena podela rada. Neki od stanovnika su se bavili baštovanstvom, drugi su obrađivali zemljište, i tako je došlo do podele poslova. Međutim, Lepenski vir je možda najpoznatiji po tome što je ovde počelo računanje vremena.
U Lepenskom viru možete videti brojne umetničke skulpture koje su smeštene u lokalnom muzeju. Pored Lepenskog vira se nalazi Treskavac, litica koja je visoka skoro sedam stotina metara i čuvar je ovog kraja. Planina iznad Lepenskog vira se koristila za određivanje početka leta i početka godine, i važno je odredište koje možete posetiti u bilo koje doba godine. Kultura na ovom području je doživela neverovatan procvat a sada je već famozna statua Lepenko, riboliki čovek koji je prema legendi stanovnik Dunava. Lepenski vir je unikatan prikaz brojnih turističkih atrakcija među kojima su i kameno ognjište, šatori od kamena, ali i brojni ostaci kuća i svetilišta.
Šta još posetiti?
Veliki je broj gradova i lokaliteta koje vredi posetiti ukoliko dođete u ovaj deo Srbije. Đerdap je pravo blago prirode koje još nije pokazalo svoj puni potencijal, ali iz godine u godinu privlači sve veći broj turista i taj trend će ostati i u budućnosti. Ukoliko dolazite iz pravca Beograda, Golubac je jedan od gradova koji će vam se naći na putu. Na teritoriji ovog grada možete uživati u šetnji pored tvrđave, a u blizini se nalazi i manastir Tuman.
Pored Golupca je Donji Milanovac, nalazi se pored jezera i bio je poznat ranijih godina kao pristanište za brojne trgovce iz celog sveta. Pristanište je i dalje u funkciji i usled toga je idealna lokacija koju možete posetiti prateći tok Dunava. Donji Milanovac je kulturni i sportski centar ovog kraja i svake godine ga poseti veliki broj sportista ali i dece iz cele Srbije.
Na teritoriji parka možete videti ostatke jedne od prvih naseobina u Evropi. U doba Rimljana je ovde isklesano veliki broj spomenika koji su danas dostupni za posetu. Bez obzira da li ćete posetiti Đerdap samo na dan ili dva, obavezno posetite mesta koja su slika i prilika jednog istorijskog perioda koji je važan za čitavu civilizaciju.
Ako dolazite iz Niša, Majdanpek se nalazi na samoj raskrsnici i tu možete videti Rajkovu pećinu. Pre posete se morate javiti turističkom centru kako bi vas neko dočekao. Sama pećina je poznata po pećinskom nakitu koji dostiže visinu od nekoliko metara. Pored stalaktita i stalagmita, tu su i brojni stubovi i takozvane pećinske zavese koje oduzimaju dah. Bela boja karakteriše samu pećinu i rezultat je belog kalcita. Za otkrivanje ove pećine zaslužan je Jovan Cvijić. Dužina pećine je oko dve hiljade metara a prava je prilika da vidite i čelični most ispod koga teče reka. Ako se plašite visine, ne gledajte dole.
Od Majdanpeka prema Donjem Milanovcu vas vode dva puta. Ako krenete kraćim putem, koji je malo lošiji nego drugi, obavezno posetite Kapetan Mišin breg, galeriju na otvorenom. Prelepe skulpture od drveta je samo mali delić bogate ponude ove galerije, a ono što zaista oduzima dah je pogled na Dunav koji će vas naterati da zaboravite na sve probleme i da se budete jedno sa prirodom. Ljubaznost vlasnika je za svaku preporuku i budite sigurni da ćete biti srdačno dočekani i ispraćeni.
Hidroelektrana Đerdap je deo sistema koji proizvodi električnu energiju i pripada Srbiji i Rumuniji. Pored Đerdapa I, koji se nalazi blizu Kladova, postoji i Đerdap II, u blizini Negotina. Đerdap I je sagrađen 1970. godine u blizini Karataša i popularnog rimskog nalazišta Diana. Snaga hidroelektrane je ogromna i ovde se proizvede dvadeset procenta ukupne električne energije kada je reč o Srbiji. Kao posledica izgradnje elektrane, napravljeno je i jezero prilično velike zapremine koje je posebna atrakcija koju vrediti obići i videti izbliza.
Udaljavajući se od Kladova, u smeru prema Donjem Milanovcu, nalazi se i Golubački grad, značajan kulturni objekat koji je deo Nacionalnog parka. Golubac je smešten visoko iznad nivoa mora, na mestu gde se ulazi u Đerdapsku klisuru i sastoji se od tri dela. Sa ukupno deset kula, ovaj deo parka ima burnu prošlost pošto su na njegovoj teritoriji vođene bitke između Osmanlija i Mađara. Sam grad je uklesan u stene i spada u prirodne rezervate. Kule u gradu su napravljene od kamena, dok se unutar stena nalaze spratovi od drveta. Neke kule su kružne, neke su u obliku kvadrata. Usled izgradnje Hidroelektrane Đerdap niži delovi su morali da budu potopljeni.
Da li vrediti posetiti Đerdapsku klisuru i Nacionalni park Đerdap?
Đerdapska klisura i Nacionalni park Đerdap se posmatraju kao delovi jedne značajne turističke destinacije koja se nalazi na samoj granici sa Rumunijom. Blizina obližnjih gradova kao i veliki broj istorijsko-kulturnih obeležja čini ovaj kraj idealan za posetu tokom cele godine, mada se najveći broj posetilaca odluči da poseti klisuru i park tokom proletnjih i letnjih meseci zbog prijatnih vremenskih uslova.
Đerdapsko jezero je samo jedno od znamenitosti Đerdapske klisure i pruža mogućnost za razvoj nautičkog turizma, i ako volite vodu, reke i putovanje na vodi, pruža vam se mogućnost da ovde