Temišvar – izlet, putovanje, informacije, cene
Temišvar, najveći grad Banata, je najpopularnija rumunska destinacija srpskih turista. Iako je po veličini tek treći najveći grad u Rumuniji, njegovo bogato kulturno-istorijsko nasleđe čini ga privlačnim kako srpskim, tako i austrijskim turistima.
Naziv Temišvar je dobio po reci Tamiš na kojoj se tada nalazio u prošlosti, ali je isprepletanost tokova reka Tamiš i Begej tokom istorije dovela do toga da se tokao reke Tamiš potpuno povuče sa ove teritorije, pa je sada jedina reka koja protiče kroz grad Temišvar reka Begej.
Mesto na kom leži sadašnji grad je prošao mnoge promene od svog nastanka do sad. Prvi put se zvanično pominje u vizantijskom dokumentu iz 1019.godine, ali samo mesto još uvek nije dobilo zvaničan naziv kakav nosi sad. Naziv Temišvar, odnosno tvrđava Castrum Temesiensis se zvanično prvi put spominje u navodima ugarskog kralja Andraša II, 1212.godine.
Temišvar je 1552.godine pao u ruke otomanskih Turaka, pod čijim je okriljem bio narednih 164 godine. Za to vreme, etničko stanovništvo se značajno promenilo i do kraja 17.veka Mađare su zamenili muslimanski Turci. Ali, krajem 17.veka, teritoriju današnjeg Temišvara počinju da okupiraju Srbi, Romi i Jevreji. Na samom početku 18. veka, tačnije 1716. Godine, vojvoda Eugen Savojski oslobađa teritoriju Temišvara i on pada u ruke Habzburgovaca. Potpuno poražena, turska vlast, zajedno sa svim muslimanskim stanovništvom, napustila je teritoriju Temišvara koja je ostala sa jedva 700 stanovnika od kojih je, prema tadašnjem prvom zvaničnom popisu, 446 stanovnika bilo srpske nacionalnosti.
Ostale manjine su činili Rumuni i Jevreji, a kasnije i Mađari i Nemci, koji su ubrzo postali dominantniji od Srba, jer je Habrzburško carstvo ubrzo pretvorilo Temišvar u svoje privredno središte. 1718. godine je otvorena prva pivara, a nedugo zatim i pogon za preradu duvana, a kanalisanje Begeja i direktno povezivanje sa Dunavom je još jedna od prekretnica koja je povukla veći broj Mađara i Nemaca na ovu teritoriju. Time je Temišvar još više dobio na etničkoj šarolikosti, ali i verske, pa su i dan danas očuvane barokne crkve za ljude svih veroispovesti.
Pre Prvog svetskog rata stanovništvo Temišvara je bilo pretežno nemačko, a prate ga Mađari, sa nešto manje od 40%, Rumuni, sa 10% i Srbi sa manje od 5% ukupnog stanovništva grada temišvara. Nakon završetka rata, sporazumom u Trijanonu je 1920. godine Temišvar zvanično predat Rumuniji, što je dovelo do naglog porasta broja stanovništva, ali i dominacije Rumuna, a skoro pa potpunom iskorenjavanju Jevreja sa ove teritorije.
Svi pređašnji uticaji su ostavili veliki trag na sam grad, a, zbog dugogodišnjeg uticaja koji je Habzburška monarhija imala na arhitekturu, grad Temišvar, koji u mnogome podseća na stari deo Beča, nazivaju i Malim Bečom.
Prema poslednjem popisu stanovništva, više od 80% stanovnika čine Rumuni, a po broju stanovnika ih prate Mađari, sa nešto više od 7%, Nemci, sa nešto više od 2%, Srbi, sa oko 2%, i ostale etničke grupe, među kojima su Romi, Slovaci, Ukrajinci i Jevreji, čine po manje od 1% ukupne populacije.
Srpsko stanovništvo, iako u manjini, i dalje u velikom broju nastanjuje Temišvar, a mnogi stanovnici nastanjeni na teritoriji same Srbije ga rado posećuju u svakoj prilici koju imaju. Tokom godina, Temišvar je postao najveći kulturno-istorijski centar Srba u Rumuniji, pa se tamo nalaze i Eparhija temišvarske Srpske pravoslavne crkve, Savez Srba u Rumuniji koji veoma često okuplja Srbe koji žive u Temišvaru povodom različitih praznika i slavlja, a u ovom gradu se takođe izdaje i srpski nedeljnik Naša reč.
Temišvar, kao turistička destinacija, ima mnogo toga da ponudi. Osim što mladi često odlaze zbog dobrog provoda i upoznavanja novih ljudi, dobar deo srpskog stanovništva odlazi i zbog upoznavanja novih kultura i obilaska istorijskih spomenika i spomenika arhitekture.
Mnoge turističke agencije u Srbiji često organizuju jednodnevne i trodnevne izlete u Temišvar po relativno niskim cenama, zbog čega je odziv mahom i toliko veliki. Ukoliko ste i Vi zainteresovani za obilazak Temišvara, na pravom ste mestu, jer smo spremili za Vas mesta i znamenitosti koje valja posetiti.
Najpopularniji deo Temišvara je deo koji se tradicionalno naziva Staro jezgro grada. Ne dozvolite da Vas naziv prevari jer, iako nastao negde između 17. i 18. veka i glavna je destinacija bitnih istorijskih građevina, Staro jezgro grada Temišvara je takođe i centar modernih zbivanja, a tu su i brojna šetališta, parkovi, klubovi i barovi, hoteli, poslastičarnice, butici i ostali uslužni objekti.
Ovde se nalaze tri velika trga – Trg ujedinjenja, Trg pobede i Trg slobode.
Trg Ujedinjenja je najstariji trg u celom Temišvaru, poznatiji i kao Glavni trg. U prošlosti je Trg Ujedinjenja dobio ovaj epitet zato što je bio jedini centar zbivanja u celom Temišvaru, dok ga danas drži zbog činjenice da je najprometnija turistička destinacija u Temišvaru, naročito među srpskim stanovništvom.
Prvi zvanični nacrti za izgradnju Trga Ujedinjenja su nastali 1733, ali je, sticajem okolnosti, izgradnja je realizovana tek 1786.godine. Prostire se na površini od 110 sa 150 metara, a dobija i epitet starog srpskog jezgra zbog građevina i centara srpskih manjina.
Ovde možete obići Sabornu srpsku pravoslavnu crkvu sa zgradom Vikarijata Eparhije Temišvarske Srpske pravoslavne crkve, a tu je takođe i staro sedište Saveza Srba Rumunije. Između poznate ulice Ungurjanu i Trga ujedinjenja je rascijanski kvadrat koji, osim Saborne crkve, krasi i Srpski Vikarijat, kao i Dom pravoslavne zajednice. U zasebnom manjem dvorištu su Srbi podigli i spomenik Milošu Crnjanskom koji je skoro celo svoje detinjstvo i period školovanja proveo na ovom trgu i do kraja svog života ostao opčinjen njim, pa ga u mnogim svojim delima rado i pominjao.
Osim toga, tu se nalazi i Muzej baroka, u kom je, pored svega, nastala i Srpska Vojvodina i Tamiški Banat.
Srpska Vojvodina i Tamiški Banat je zapravo naziv za predeo današnje Vojvodine, a Krunovina je nastala nakon što je Srbima data autonomna teritorija u okviru Habzburške monarhije. U ovom delu je, naravno, u početku dominiralo austrijsko stanovništvo i službeni jezik je bio nemački, da bi se vremenom proširilo i na ilirski (hrvatski i srpski), rumunski i mađarski, a korišćena su sva pisma u istu svrhu – ćirilica, latinica i gotica. Sama krunovina je imala više naziva – Srpska Vojvodina i Tamiški Banat, kao jedan od najšire korišćenih, Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat, Srpsko Vojvodstvo i Tamiški Banat i slično. Danas je ovaj deo podeljen između Srbije, Mađarske i Rumunije.
Trg Pobede je mlađi gradski trg na kom se mahom nalaze kulturne ustanove, za razliku od institucija na Trgu Ujedinjenja koje su manje-više istorijskog karaktera. Naravno, i ovaj deo karakterišu religijske građevine, pa se na jednom kraju trga nalazi Katedralni hram Banatske Mitropolije Rumunske Pravoslavne crkve sagrađena 1946.godine. Bitno je napomenuti da je sama Rumunska pravoslavna crkva najveća mesna crkva, odmah nakon Pravoslavne ruske crkve, sa većinom pripadnika rumunskog porekla, ali se pod njenim okriljem nalazi i veliki broj Moldavaca. Osim toga, ovo je jedina pravoslavna crkva koja koristi neki romanski jezik u svojim liturgijama.
Osim Katedralnog hrama Banatske Mitropolije Rumunske Pravoslavne crkve, na Trgu Pobede, sa druge strane se nalazi velelepna Gradska Opera, koja datira još iz 1872.godine, za čiji je repertoar karakteristično da se, osim na maternjem, održava i na nemačkom i mađarskom jeziku.
A tu je i Banatski Muzej sa nizom palata iz zadnjih decenija Temišvara pod Austrougarskom.
Ovaj trg je ranije nosio naziv Trg opere, ali je preimenovan nakon revolucije, 1989. godine, i sada je dom velikog broja golubova, simbola slobode i mira, koji se sjedinjuju među šetačima.
Tgr slobode je najbrižnije dekorisan gradski trg u Temišvaru. Iako nema toliko kulturno-istorijskih građevina, osim stare gradske kuće, ovaj trg je dekorisan brojnim kipovima i statuama bitnih istorijskih i mitoloških ličnosti.
Svaki od ovih trgova je oaza mira, ukrašen velelepnim građevinama, istorijskim spomenicima, ali i prelepim parkićima, bujnim zelenilom i šarenilom svakojakog cveća. Stanovništvo Temišvara, kao i gradska uprava, su izuzetno ekološki, ali i estetski svesni, te mnogo pažnje posećuju uređenju i flori grada. Nije ni čudo što grad Temišvar nosi brojne titule i medalje sa takmičenje u lepoti i uređenju parkova.
Osim prelepim parkovima, meštani Temišvara se mogu pohvaliti i da je njihov rodni grad prvi grad u Evropi, a drugi u svetu, odmah nakon Njujorka koji je, davne 1884. dobio gradsko osvetljenje i upalio prve ulične lampe.
Takođe, Temišvar je drugi grad u Evropi, a prvi u Rumuniji koji je uveo u upotrebu tramvaj na kolsku vuču.
Iako je svoje najveće dostignuće ostavio u Francuskoj, Gistav Ajfel je deo svog talenta poklonio i gradu Temišvaru. Ukoliko krećete na izlet sa nekom od agencija, budite sigurni da će Vam, od skoro samog ulaska u grad, vodič ukazivati na građevine izrasle iz uma ovog velikog umetnika. Ukoliko poznate njegov rad, ne računajući Ajfelov toranj u Parizu, i sami ćete prepoznati njegove zasluge kroz šetnju Temišvarom. Obala reke Begej je jedna od najvećih oaza mira u celom Temišvaru, sa prelepim šetalištem i čistom i organizovanom obalom, u čijoj blizini se nalazi i dečiji park.
Što se cena tiče, za jednodnevni izlet u Temišvaru je dovoljno izdvojiti sumu kao za jednodnevni izlet u nekom srpskom gradu. Osim ugostiteljskih objekata na trgovima, meštani Temišvara, ali i turisti iz drugih gradova i država, najčešće posećuju jedan od najvećih šoping centara na Balkanu – ’Julijus mol’, koji je jedan od najpovoljnijih i po cenama odeće, nameštaja, ali i ručkova u ovom delu kontinenta.